مروری بر روش های استخراج ترکیبات موثره گیاهان دارویی

مهم ترین ویژگی کیفیت، تضمین سلامت ماده غذایی است. از اهداف اصلی صنایع غذایی تولید غذای سالم و ایمن و تامین امنیت غذایی کافی و مطلوب در سطح جامعه می باشد. موضوع تولید غذای سالم تحت الشعاع کنترل کیفیت و تضمین کیفیت قرار دارد. اهمیت گیاهان دارویی و طب ایرانی و شناساندن نقش حیاتی آن در پیشبرد اهداف ملی، منطقه ای و جهانی برای تحقق سلامت و نشاط جوامع، خود کفایی دارویی، ایجاد اشتغال، توسعه اقتصادی، امنیت غذایی و حفظ ذخایر ژنتیکی و حضور فعال در بازارهای جهانی بر کسی پوشیده نیست. مرحله استخراج مواد موثره در تحقیقات فیتوشیمیایی گیاهان دارویی یکی از مراحل مهم به شمار می آید. روش های کلاسیک استحصال مواد موثره گیاهان دارویی مانند تقطیر با آب یا بخار آب و استخراج با حلال آلی به روش خیساندن یا استفاده از سوکسله معایبی مانند از دست رفتن ترکیبات فرار، تخریب ترکیبات غیراشباع و ناپایدار، راندمان پایین، زمان استخراج طولانی و باقی ماندن حلال سمی را به دنبال دارد. کاربرد گسترده، قیمت بالا و حساس بودن اسانس ها و سایر ترکیبات طبیعی نسبت به شرایط استخراج، منجر به پیدایش و گسترش روش های نوین استخراج گردیده است. این روش ها علاوه بر حفظ خصوصیات کیفی ترکیبات طبیعی، سریع تر و ارزان هستند. بعضی از این روش ها شامل استخراج با کمک امواج فراصوت، استخراج به کمک امواج مایکروویو و استخراج با سیال فوق بحرانی می باشد. طی سال های اخیر استفاده از روش جداسازی یا سیال فوق بحرانی بسیار متداول گردیده است. از عوامل موثر بر این توع استخراج می توان به دما، فشار، زمان استخراج، متوسط قطر ذرات اشاره کرد که بسیار مورد توجه می باشد. مشخص گردیده که کیفیت اسانس ها و عصاره های به دست آمده یا روش فوق بحرانی از نظر حسی بسیار بهتر می باشند.

Keywords:

گیاهان دارویی , استخراج , ترکیبات موثره , سیال فوق بحرانی , امواج فراصوت