طبقهبندی اقلیمی – سینوپتیکی الگوهای گردشی مرتبط با یخبندانهای فراگیر ایران

یخبندان یکی از پدیدههای مهم مورد مطالعه در اقلیم شناسی است که از تغییر دما در طول زمان ناشی میشود. در این مطالعه هدف بر این است که از طریق طبقه بندی الگوهای همدید مرتبط با یخبندانهای فراگیر ایران، مکانیزمهای دینامیکی موجد این پدیده شناسایی شوند. لذا بر اساس یک اصل مکانی روزهایی که ۶۵ درصد و بیشتر از مساحت ایران دمای صفر و زیر صفر درجه سانتیگراد داشتهاند به عنوان روزهای همراه با یخبندان فراگیر ایران انتخاب شدند. تعداد این روزها در کل دوره مورد مطالعه به ۸۳۵ روز رسید. لذا جهت شناسایی و بررسی الگوهای گردشی تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال (فشار سطح دریا)، دادههای میانگین روزانه ارتفاع ژئوپتانسیل (فشار سطح دریا) برای محدوده مورد مطالعه استخراج و تحلیل مولفههای مبنا بر روی ماتریس آنها اجرا شد. نتیجه این تحلیل نشان داد که با ۱۵ مولفه میتوان ۶/۸۹ درصد تغییرات ارتفاع ژئوپتانسیل و ۹/۸۴ درصد تغییرات فشار سطح دریا را در زمان وقوع یخبندانهای فراگیر ایران تبیین کرد. سپس برای شناسایی الگوهای گردشی مرتبط با یخبندانهای فراگیر ایران، خروجیهای تحلیل مولفههای مبنا به عنوان ورودیهای تحلیل خوشهای مورد استفاده قرار گرفت و در نهایت پنج الگو برای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال و سه الگو برای فشار سطح دریا شناسایی شد. نتایج نشان داد رای اینکه یک یخبندان فراگیر در ایران رخ دهد باید در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال یک پشته عمیق در حوالی دریای سیاه تشکیل و در سطح زمین نیز گسترش زبانه شرقی پرفشار اروپایی و یا گسترش زبانه غربی پرفشار سیبری را داشته باشیم.

Keywords:

واژههای کلیدی: ایران , یخبندان فراگیر , تحلیل مولفههای مبنا , تحلیل خوشه ای , فشار سطح دریا , ارتفاع ژئوپتانسیل