بررسی تغییرات مکانی خصوصیات خاک و عملکرد گندم در بخشی از اراضی زراعی سرخنکلاته، استان گلستان

ارزیابی عملیات مدیریت زراعی ، شناخت تغییرات مکانی خصوصیات خاک و محصول و درک روابط متقابل آنها ضروری است. این تحقیق، در یک مزرعه گندم تحت مدیریت زارعین محلی، در شهر سرخنکلاته واقع در ۲۵ کیلومتری شهرستان گرگان، در شمال شرقی ایران انجام شد. نمونه برداری خاک جمعا˝در ۱۰۱ نقطه از روی یک شبکه سیستماتیک- آشیانه ای در پلاتی به ابعاد ۱۰۰ در ۱۸۰ متر و از عمق ۰- ۳۰ سانتی متری خاک اندکی پس از کاشت گندم در اواخر پاییز انجام گرفت. اندازه گیری عملکرد گندم به وسیله نمونه برداری در پلات هائی به ابعاد یک متر مربع با مرکزیت ۱۰۱ نقطه نمونه برداری در اواخر خرداد ماه صورت پذیرفت. نتایج آماری نشان داد تمامی متغیرها از توزیع نرمال برخوردار هستند. pH کمترین (۵۹/۰%) و عملکرد دانه (۴/۲۰%) بیشترین ضریب تغییرات را از خود نشان دادند. آنالیز تغییرنماها نشان داد که متغیرهای بررسی شده در این مطالعه همگی دارای ساختار مکانی بوده و دامنه تاثیر خصوصیات مختلف دارای تغییرپذیری است. دامنه تاثیر تغییر نماها از ۹۹/۲۳ متر برای ازت کل تا ۹۳ متر برای پتاسیم قابل استفاده در نوسان بود. در بین کلیه پارامترهای مورد بررسی، ازت کل و درصد سدیم قابل تبادل وابستگی مکانی قوی تر و فسفر قابل دسترس نسبت به سایر متغیرها وابستگی مکانی ضعیف تری نشان دادند. نقشه های حاصل از میانیابی توسط کریجینگ نشان داد که خصوصیات خاک و محصول در مزرعه مورد مطالعه الگوی تصادفی نداشته و دارای پراکنش مکانی می باشند. هم چنین توزیع مکانی ازت کل دارای الگوی مشابه پراکنش مکانی مواد آلی بوده و توزیع مکانی ضریب برداشت نیز با پراکنش مکانی فسفر قابل دسترس مشابهت داشت. نتایج حاکی از آن است که الگو و وابستگی مکانی متغیرهای خاک و محصول حتی در یک مزرعه که تحت مدیریت یک زارع قرار دارد می تواند بین این متغیرها و در مقیاس های مختلف تفاوت داشته باشد. هم چنین تغییرنما و تخمینگر کریجینگ می تواند به عنوان وسیله ای کارا برای طراحی شبکه های نمونه برداری، شناسایی نواحی مدیریتی و کاربرد نهاده ها با نرخ متغیر در کشاورزی دقیق به کار رود.

Keywords:

Spatial variability , Semivariogram , Kriging , Precision agriculture , Sorkhankalateh. , تغییرات مکانی , تغییرنما , کریجینگ , کشاورزی دقیق , سرخنکلاته