بررسی اثر فعالیت های معدنی بر تعیین حریم کمی رودخانه هراز

تخریب بستر و فعالیت در حریم رودخانه ­ها از جمله فعالیت­ های معدن، ساخت جاده، پل غیر استاندارد و غیره در اغلب موارد منجر به تشدید خطر وقوع سیلاب می­شود. با توجه به اهمیت این موضوع، در پژوهش حاضر به بررسی اثر فعالیت­ های معدنی بر تعیین حریم کمی در بازه­ای از رودخانه هراز، سه راهی بلده محل الحاق نوررود تا ابتدای منطقه جنگلی کلرد به طول ۴۰ کیلومتر پرداخته شده است. در این راستا، برای بررسی تغییرات سطوح فعالیت­ های معدنی رودخانه در طی سال­ های ۱۳۶۳ تا ۱۳۹۹ از تصاویر ماهواره­ ای، برای شبیه­ سازی رفتار هیدرولیکی رودخانه از مدل هیدرولیکی HEC-RAS و برای مقایسه تغییرات حریم رودخانه در بازه زمانی مطالعاتی از مدل DLSRS استفاده شده است. بدین ترتیب، ابتدا تصایر ماهواره ­ای زمین مرجع و تکنیک تفسیر بصری برای تعیین سطح فعالیت ­های معدنی به­ کار گرفته شد. سپس، نقشه توپوگرافی با مقیاس ۱:۲۰۰۰ بستر رودخانه در محیط الحاقیه HEC-GeoRAS (GIS) و مدل HEC-RAS برای شبیه­ سازی رفتار هیدرولیکی رودخانه مورد استفاده قرار گرفت و در نهایت، با برآورد پارامترهای پنج گانه مدل DLSRS، مقادیر حریم کمی رودخانه در فواصل زمانی ۱۰ سال در بازه زمانی ۱۳۹۹-۱۳۰۰ تعیین شد. نتایج تغییرات سطوح فعالیت ­های معدنی مو­ید تغییرات ژئومتری بستر بازه مورد مطالعه از قبیل جابه­ جایی و تنگ­ شدگی بوده است. نتایج بررسی عوامل تغییرات حریم نیز نشان داد که افزایش فعالیت­ های انسانی و تغییر رژیم جریان رودخانه، سبب افزایش حریم کمی رودخانه می­ شود. نتایج پژوهش نشان داد که طی قرن اخیر هجری شمسی سطح معادن در محدوده مطالعاتی از ۳.۳۵ به ۱۳.۵۷ هکتار در سال ۱۳۹۹ افزایش یافته است که بیشینه توسعه آن در دهه۱۳۹۰ هجری شمسی بوده است. در نتیجه، حریم کمی رودخانه از نه متر در سال ۱۳۰۰ به ۱۷ متر در سال ۱۳۹۹ افزایش یافته است.

Keywords:

سنجش از دور , سیلاب , مدل DLSRS , مدل HEC-RAS , مورفولوژی