بررسی علل شوری و تخریب کیفیت آب محدوده دیر- آبدان

شور شدن آب زیرزمینی در حال تبدیل شدن به یک مشکل بسیار جدی در سرتاسر جهان می باشد به گونه ای که مسئله شوری به عنوان رایجترین نوع آلودگی آب زیرزمینی در نظر گرفته می شود. به دلیل عدم کنترل برداشت آب زیرزمینی تغییراتی در سیستم طبیعی جریان آب زیرزمینی ایجاد می شود که این امر در مناطق ساحلی باعث نفوذ آب دریا به سفره های ساحلی می شود. کاهش کیفیت آب زیزمینی در آبخوان آبدان – دیر نمونه مشخصی از آلودگی شور شدن در مناطق ساحلی می باشد. هدف از این مطالعه، تعیین فرایندهای اصلی کنترل کننده شوری آب زیزمینی در این منطقه می باشد. برای دستیابی به این هدف پارامترهای شیمیایی، هدایت الکتریکی، pH، دما و غلظت کاتیون و آنیون های اصلی، برم و ترکیب ایزوتوپی در نمونه های آب اندازه گیری شده است. نتایج آنالیز شیمیایی با استفاده از تغییرات یون ها نسبت به کلر ، ترسیم منحنی های هم ارزش و محاسبات اختلاط ، مورد تفسیر قرار گرفته است. مطالعات هیدروژئولوژی و هیدروژئوشیمی اولیه بیانگر سه منطقه با ویژگی های هیدروشیمیایی متمایز شامل آبدان، جمرک و لمبدان در محدوده مطالعاتی می باشد. بنابراین بسیاری از نقشه ها و تحلیل ها برای این سه منطقه به طور جداگانه ارائه شده است. نتایج بررسیهای هیدروشیمیایی نشانگر و جود فرایندهای متعددی از جمله تبخیر از سطح آب زیرزمینی، نفوذ آب شور دریا، نفوذ آبهای با کیفیت مناسب از طرف ارتفاعات، تبادل کاتیونی ، اختلاط آبها و فعالیتهای کشاورزی در منطقه است که کنترل کننده وضعیت هیدروشیمیایی آب زیرزمینی هستند. نتایج ایزوتوپی بیانگر منشا جوی برای نمونه های آب منطقه است که این آبها دچار پدیده تبخیر و اختلاط شده اند. محاسبات میزان اختلاط نشان می دهد که هم اکنون سهم آب شور در اختلاط آبهای منطقه آبدان و لمبدان کمتر از ۱۵ درصد می باشد. باید توجه داشت که خشکسالی های متوالی و ازدیاد برداشت از سفره مذکور می تواند به این موضوع دامن بزند و با افزایش درصد اختلاط بحران آب و در پی آن بحران اجتماعی در منطقه تشدید شود. به طور اجمالی افزایش شوری در لمبدان، آبدان و جمرک به ترتیب به دلیل نفوذ آب دریا، هجوم آب های شور تبخیری میانه دشت و تبخیر زیاد از سطح آب زیرزمینی می باشد. گرادیان هیدرولیکی تائید کننده حرکت آب زیرزمینی از دریا به طرف لمبدان می باشد. دیاگرام های ترکیبی نیز نشان دهنده تبادل کاتیونی معکوس شدید در طول جریان
آب زیرزمینی در آبدان می باشد. بالا بودن سطح آب زیرزمینی می تواند بیانگر تاثیر زیا د تبخیر در منطقه جمرک می باشد. جهت بهبود وضعیت کیفی آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه و یا حداقل کنترل وضعیت فعلی توصیه شده است که از میزان برداشت غیرمعقول کاسته شده و در جهت احیاء سفره مذکور از روشهای بهینه سازی در کشاورزی مثل تغیر الگوی کشت ، تغیر الگوی آبیاری، جابجایی ساعات آبیاری از روز به شب و یا استفاده از آب شیرین کن های صنعتی استفاده شود.