مقایسه روش محاسبه خودکار نسبت تحویل رسوب حوزه آبخیز با روش سنتی در سامانه اطلاعات مکانی) مطالعه موردی: حوزه آبخیز یکه چنار – استان گلستان)

تعیین میزان رسوب دهی و مرزبندی حوزه­های آبخیز جزء اولین مراحل کاری در تحقیقات محیطی بخصوص در برآورد فرسایش آبی است. تعیین دقیق مرز در بررسی خصوصیات هیدرولوژی و مرفولوژی حوزه آبخیز مهم است. هدف این تحقیق ارائه یک الگوی خودکار ترسیم دقیق مرز حوزه و محاسبه میزان نسبت تحویل رسوب است. روش سنتی تعیین مرز حوزه و متعاقبا محاسبه نسبت تحویل رسوب به صورت دستی انجام می­گیرد که با استفاده از یک نقشه توپوگرافی، مرز حوزه آبخیز تعیین می­گردد و طول آبراهه اصلی محاسبه می­ شود. ولی امروزه با پیشرفت روش­های تحلیل مکانی رقومی در نرم­افزارهای سامانه اطلاعات مکانی، تعیین مرز آبخیز به روش رقومی خودکار امکان­پذیر شده است، برای این منظور، در ابتدا خطاهای مدل ارتفاع رقومی برداشته می شود. پس از محاسبه جهت جریان آبراهه و جریان تجمعی آن، می توان مرز حوزه ها براساس یک نقطه خروجی تعیین نمود. نسبت تحویل رسوب براساس ارتفاع محلی، محیط حوزه و طول مسیر جریان آب تعیین می شود. در این تحقیق به منظور طراحی مدل حوزه­بندی از داده مدل رقومی ارتفاعی ASTER و SRTM استفاده شد که برای بررسی صحت کلی داده و انطباق آن با واقعیت زمینی ،  مرز حوزه براساس نقشه گوگل-مپ ترسیم شد؛ یافته های این تحقیق نشان می دهد محاسبه خودکار مرزبندی حوزه­های آبخیز و تعیین نسبت تحویل رسوب ازلحاظ آماری اختلاف معناداری با روش سنتی (دستی) ندارد. به طوری که مرز حوزه­های آبخیز دقت کلی و ضریب کاپای محاسبه شده بین داده­های واقعی (گوگل-مپ) با داده ASTER به ترتیب ۹۳ درصد و ۹۲/۰ و برای حوزه­بندی مبتنی بر SRTM به ترتیب ۳/۹۴ درصد و ۹۴/۰ است و میزان همبستگی (r۲) نسبت تحویل رسوب بین داده گوگل-مپ با داده مبتنی بر SRTM ۹۸/۰ و با داده مبتنی بر SRTM ۹۵/۰ است.    

مقایسه روش محاسبه خودکار نسبت تحویل رسوب حوزه آبخیز با روش سنتی در سامانه اطلاعات مکانی) مطالعه موردی: حوزه آبخیز یکه چنار – استان گلستان) Keywords:

Watershed Delineation , Digital Elevation Model , Sediment Delivery Rate , Atrak River , مرزبندی , قطعه بندی , مدل رقومی ارتفاع , نسبت تحویل رسوب , رود اترک