ارزیابی عملکرد و برخی از صفات زراعی اکوتیپ های گیاه بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) تحت شرایط تنش خشکی

    بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) گیاهی دارویی متعلق به خانواده نعناعیان است که به عنوان گیاهی اشتهاآور، آرام بخش و بهبود دهنده زخم استفاده می شود. تنش خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده رشد و تولید گیاهان است که گیاهان را در سطوح مختلف تحت­ تاثیر قرار می دهد. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر برخی صفات زراعی و گروه بندی ۱۴ اکوتیپ بادرشبو، در دو محیط تنش خشکی (۱۲۰ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر) و بدون تنش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. صفات وزن تر و خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، طول و عرض برگ، قطر ساقه، طول بزرگترین میانگره، درصد و عملکرد اسانس در این پژوهش اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تنش خشکی اثر معنی دار بر تمام صفات مورد بررسی به ­جز عرض برگ و طول بزرگترین میانگره داشت. تنش خشکی منجر به کاهش معنی دار در وزن تر و خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، طول برگ و قطر ساقه و افزایش معنی دار در درصد و عملکرد اسانس شد. همچنین بین اکوتیپ ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت و برهم­کنش تنش × اکوتیپ در صفات وزن تر و خشک اندام هوایی و طول بزرگترین میانگره معنی دار بود. اکوتیپ های فریدن، گرمسار، خمینی شهر و ارومیه وضعیت بهتری از نظر اکثر صفات مورد بررسی داشتند. اکوتیپ های مورد مطالعه در هر دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی با استفاده از تجزیه خوشه ای به ­روش وارد و با محاسبه فاصله اقلیدسی در سه گروه قرار گرفتند. اکوتیپ های فریدن، گرمسار، خمینی شهر و ارومیه بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای و با استفاده از تمام صفات به عنوان اکوتیپ های متحمل به خشکی پیشنهاد می شوند.

Keywords:

Cluster analysis , Drought stress , Dracocephalum moldavica L. , Essential oil yield , بادرشبو , تجزیه خوشه ای , تنش خشکی , عملکرد اسانس