تجزیه ژنتیکی مقاومت به بیماری پاخوره Gaeumannomyces graminis var. tritici جدایه T-۴۱ در گندم نان با استفاده از روش تجزیه میانگین نسل‎ها

      بیماری پاخوره گندم با عامل Gaeumannomyces graminis var. tritici یکی از بیماری‎های مهم گندم است که موجب پوسیدگی طوقه و ریشه شده و در مناطق مختلف ایران خسارت زیادی به مزارع گندم وارد می‎کند. تولید واریته‎های مقاوم، نیازمند به مطالعه ژنتیکی و نحوه وراثت و نوع عمل ژن در مقاومت به بیماری است، که تاکنون هیچ گونه گزارشی در رابطه با این بیماری وجود ندارد. لذا به­ منظور تجزیه ژنتیکی مقاومت و یا حساسیت به این بیماری، نسل‎های P۱ ،P۲ ،F۱ ،F۲، BC۱ و BC۲ حاصل از سه تلاقی در گلخانه کشت گردید و پس از آلوده‎سازی مصنوعی گیاهان با نژادT-۴۱  قارچ عامل بیماری، یاداشت‎برداری فنوتیپی براساس میزان خسارت بیماری و علائم روی طوقه و ریشه انجام گرفت. نتایج تجزیه میانگین نسل‎ها نشان داد مدل پنج پارامتری در دو تلاقی (۱۶۴×۱۵۲۸ و ۱۵۲۶×۱۶۲۲) و مدل چهار پارامتری در تلاقی سوم (۱۵۴۶×۱۵۲۸) می‎تواند تغییرات بین میانگین نسل‎ها را توجیه کند. اثرات افزایشی، غالبیت و اثرات متقابل افزایشی در غالبیت و غالبیت در غالبیت ژن‎ها در کنترل این صفت دخالت داشتند و اثرات غالبیت و اپیستازی سهم بیشتری از بقیه اثرات داشتند. توزیع فروانی F۲ تلاقی‎های مختلف نشان داد که حساسیت بر مقاومت غالب است. تجزیه اطلاعات به ­دست آمده براساس نسبت‎های کلاسیک نشان داد که با گروه‎بندی فنوتیپی گیاهان نسل F۲ در سه گروه حساس، نیمه‎حساس و مقاوم، این سه گروه به­ترتیب با نسبت اپیستاتیک (۹:۶:۱) مطابقت می‎نماید که با نتایج به ­دست آمده از تجزیه میانگین نسل‎ها تقریبا مطابقت دارد. در تجزیه میانگین نسل وجود اثر متقابل دوگانه و دوگانه جزئی تشخیص داده شد و حداقل تعداد ژن‎های دخیل در کنترل مقاومت و حساسیت به بیماری دو ژن برآورد گردید که اثر اپیستازی ژن‎های غالب مضاعف با اثر افزایشی یعنی ۹:۶:۱ تطابق نسبی داشت.

Keywords:

Epistatic , Gaeumannomyces graminis Var. tritici , Generation Mean Analysis , Gene Effect , اپیستازی , تجزیه میانگین نسل , عمل ژن , Gaeumannomyces graminis var. tritici