بررسی واکنش برخی از ارقام زراعی گندم بهاره به تنش گرما در مرحله گلدهی و پر شدن دانه

   گرما یکی از مهم ­ترین محدودیت­ های تولیدات کشاورزی در جهان می ­باشد. تنش گرما وضعیت آبی، مسیرهای بیوسنتزی، مورفولوژی، فنولوژی، عملکرد و کیفیت گندم را تحت تاثیر قرار می ­دهد. به ­منظور بررسی اثر تنش گرما بر صفات عملکردی گندم، ۳۳ رقم گندم بهاره در قالب طرح بلوک ­های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط اهواز و کرج مورد ارزیابی قرار گرفتند. تنش گرما از طریق کشت تاخیری اعمال شد تا گیاه در مرحله انتهایی رشد که مصادف با ماه اردیبهشت است، به دمای بالای ۳۰ درجه سانتی­گراد برخورد نماید. صفات روز تا گلدهی، روز تا رسیدن، طول پدانکل، ارتفاع گیاه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، وزن هزار دانه و عملکرد نهایی ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسات میانگین داده ­ها بیانگر آن بود که ارقام از لحاظ اکثر صفات تفاوت معنی داری داشته و واکنش متفاوتی به تنش گرما نشان می­ دهند. در شرایط اهواز ارقام چمران، کاز و دز متحمل ­ترین و هامون، مانتنا و کویر حساس ترین ارقام بودند در حالیکه در شرایط کرج کاز، بهرنگ و دریا متحمل ­ترین و ببکس، مانتنا و نیشابور حساس ­ترین ارقام بودند. بیشترین خسارت ناشی از گرما در شرایط اهواز در صفات تعداد سنبله در مترمربع و وزن هزار دانه و در شرایط کرج در صفات تعداد سنبله در مترمربع و تعداد دانه در سنبله مشاهده شد. تجزیه همبستگی و رگرسیون نشان داد که در شرایط اهواز و کرج به­ ترتیب صفت تعداد روز تا رسیدگی و تعداد دانه در سنبله مهم ­ترین صفات جهتغربالگری در شرایط تنش می­ باشند.

Keywords:

Spring wheat cultivar , Heat stress , Yield , Yield Components , Anthesis , واژه های کلیدی: گندم زراعی بهاره ایران , تنش گرما , عملکرد , اجزای عملکرد , گلدهی