تنوع ژنتیکی صفات زراعی در لاین های اصلاحی پیشرفته برنج (Oryza sativa)

     به منظور بررسی تنوع ژنتیکی لاین ­های اصلاحی جدید برنج از نظر صفات مختلف زراعی، ۲۰ لاین پیشرفته جدید به­ همراه رقم فجر در مزرعه معاونت تحقیقات برنج کشور (آمل) در سال زراعی ۱۳۹۰ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. بر روی هر ژنوتیپ صفات طول شلتوک، عرض شلتوک، طول دانه، عرض دانه، ارتفاع بوته، بیشترین طول خوشه، تعداد پنجه، متوسط طول خوشه، شکل دانه، تعداد دانه­ های پر و پوک، درصد دانه های پر، وزن هزار دانه و عملکرد دانه ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ­ ها از نظر صفات مورد بررسی به غیر از صفت عرض دانه اختلافات معنی­داری وجود دارد که نشان­ دهنده حضور تنوع ژنتیکی در لاین­های مورد بررسی است. در مقایسه میانگین عملکرد، گروهی از لاین­ها برتری معنی داری نسبت به شاهد فجر داشتند. بر اساس مقایسه میانگین­ها، لاین­های NA۹، NA۱۷ و NA۵ بیشترین عملکرد را تولید نمودند که لاین NA۵ علاوه بر عملکرد بالاتر، از نظر صفات وزن هزار دانه و طول شلتوک نیز دارای اندازه ­های مناسبی بود. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام دو صفت ارتفاع بوته و وزن هزاردانه به عنوان متغیرهای تاثیرگذار بر عملکرد وارد مدل شدند، به طوری که وزن هزاردانه حدود ۳۰ درصد تاثیر بیشتر نسبت به ارتفاع بوته بر مقدار عملکرد داشت. تجزیه علیت نشان داد که دو صفت فوق هر کدام مستقل از همدیگر و عمدتا به کمک اثرات مستقیم در تعیین عملکرد تاثیر دارند. تجزیه خوشه ­ای با استفاده از روش WARD، لاین­ها را به چهار خوشه گروه بندی کرد.

Keywords:

Cluster analysis , Genetic diversity , Path analysis , Rice , برنج , تنوع ژنتیکی , تجزیه علیت , تجزیه کلاستر