واکنش مورفوفیزیولوژیک پونه سای خوشه ای (Nepeta racemosa Lam.) به تنش خشکی

جنس Nepeta ۲۵۰ گونه در دنیا دارد. این گونه در ایران دارای ۶۷ گونه است که ۳۹ گونه آن بومی ایران می باشد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر صفات کمی و کیفی گیاه دارویی پونه سای خوشه ای (Nepeta racemosa Lam.) آزمایشی در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات البرز، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال ۱۳۹۰ اجرا شد. سطوح مختلف تنش خشکی شامل ۱۰۰% (شاهد یا بدون تنش)،۸۰% (تنش ملایم)، ۶۰% (تنش متوسط) و ۴۰% (تنش شدید) ظرفیت مزرعه ای بود. در مرحله گلدهی ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، تعداد ساقه جانبی، وزن ریشه، طول ریشه، قطر ساقه اصلی، تعداد ساقه گل دار، طول گل آذین ها، طول برگ و عرض برگ، عملکرد برگ، گل آذین، ساقه و سرشاخه، درصد و عملکرد اسانس برگ، گل آذین، ساقه و سرشاخه اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه آماری نشان داد که تنش خشکی اثر معنی دار بر ارتفاع گیاه، وزن ریشه، طول گل آذین ها، طول برگ، عرض برگ (۱%≥α)، طول ریشه و قطر ساقه اصلی (۵%≥α) داشت. همچنین تنش خشکی اثر معنی دار بر درصد اسانس برگ، درصد اسانس سرشاخه، عملکرد برگ، ساقه، گل آذین و سرشاخه، عملکرد اسانس برگ و گل آذین (۱%≥α) داشت. بیشترین درصد اسانس برگ (۷۲/۱%)، گل آذین (۹۳/۱%) و درصد اسانس سرشاخه (۲۷/۱%) مربوط به تنش ملایم (۶۰% ظرفیت مزرعه) بود. نتایج نشان داد که پونه سای خوشه ای گیاهی مقاوم به خشکی بوده و با اعمال ۶۰% تنش خشکی می توان بیشینه اسانس را بدست آورد.

Keywords:

تنش خشکی , گیاهان دارویی , پونه سای خوشه ای (Nepeta racemosa Lam.) , اسانس