مقایسه عملکرد بیولوژیکی، عملکرد کمی وکیفی اسانس و مراحل فنولوژیکی در کشت پاییزه، بهاره و تابستانه بادرشبویه (Dracocephalum moldavica L.)

به منظور مقایسه کشت پاییزه، بهاره و تابستانه گیاه دارویی بادرشبویه از نظر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد کمی و کیفی اسانس و مراحل فنولوژیک آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار در سالهای ۸۵ و ۸۶ در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان انجام شد. سه تیمار کشت پاییزه، بهاره و کشت تابستانه مورد مقایسه قرار گرفت. عملکرد بیولوژیکی در واحد سطح و زمان، ضریب توزیع، میزان اسانس ۱۰۰ گرم ماده خشک، میزان اسانس در واحد سطح، ضریب تبدیل ماده تر به خشک و مدت زمان لازم تا گلدهی گیاه و ترکیبهای اسانس، مورد اندازه گیری و مقایسه قرار گرفت. براساس نتایج بدست آمده از این مطالعه، کشت پاییزه این گیاه در منطقه اصفهان موفق نبود و یخبندان در مرحله برگ لپه ای باعث خشکیدن گیاه شد. عملکرد بیولوژی تر و خشک و عملکرد اسانس در واحد سطح اختلاف معنی داری داشت و اعداد بدست آمده برای این صفات در کشت بهاره ۷/۱۲ و ۵/۳ کیلوگرم در متر مربع و ۳/۱۰ میلی لیتر در متر مربع و برای کشت تابستانه ۱/۴ و ۱ کیلوگرم در متر مربع و ۱/۴ میلی لیتر در متر مربع بود. ضریب تبدیل ماده تر به خشک در کشت بهاره ۵/۲۷ درصد و در کشت تابستانه ۴/۲۵ درصد بدست آمد. ضریب توزیع یا ضریب تبدیل عملکرد بیولوژیکی به عملکرد اقتصادی (سرشاخه گلدار و برگ) در کشت بهاره ۷/۴۶ درصد و در کشت تابستانه ۲/۶۲ درصد محاسبه شد. کیفیت اسانس نیز تحت تاثیر فصل کاشت قرار گرفت. مجموع ۵ ترکیب مهم اسانس بادرشبویه یعنی نرال، ژرانیول، نریل استات و ژرانیل استات در کشت بهاره ۹۲ درصد و در کشت تابستانه ۴/۶۴ درصد اسانس را تشکیل دادند و بیشترین میزان تغییر مربوط به افزایش ژرانیل استات در کشت بهاره (۳/۳۵%) نسبت به کشت تابستانه (۱۴%) بود. در کشت بهاره تعداد روز تا گلدهی ۱۲۲ روز و در کشت تابستانه ۶۱ روز بود. به رغم برتری عملکرد بیولوژیکی، کمیت و کیفیت اسانس در واحد سطح در کشت بهاره نسبت به کشت تابستانه چنانچه این صفات بر اساس واحد زمان محاسبه گردند و دیگر محدودیتها نیز در نظر گرفته شود، کشت تابستانه قابل مقایسه با کشت بهاره است.

Keywords:

بادرشبویه (Dracocephalum moldavica L.) , کشت پاییزه , بهاره و تابستانه , اسانس