تحلیلی بر نمادپردازی (سمبولیسم) مشترک شاعران (با تکیه بر شعر سهراب سپهری وبدرشاکرالسیاب)

در ادبیات معاصر شاعران به دلایل مختلف سیاسی، اجتماعی و حتی استبداد یا اختناق شدید حاکم بر فشار اجتماع از یکسو و تخیلات هنری مقتضی جامعه از سوی دیگر به شعر نمادین و سمبلیک روی آوردند. شاعرانی همچون نیما، اخوان فروغ و سهراب در ایران و بدرشاکرالسیاب و جبران خلیل جیران در دنیای عرب، در دورهای میزیسته اند که به دلایل مختلف اختناق اجتماعی و گاها رعایت مسائل اندیشه ای و احتیاط و مصلحت، برخی موارد و مسائل فکری و ...را در پرده و مبهم به شکل نماد در کلام خود به کار بردهاند و هدفشان از این کار عمق بخشی به شعر، مفهوم سازی و خلق ساختار جدید غیرصریح و مهم تر از همه چندصدایی کردن و دریافت تفاسیر متفاوت به تعداد خوانندگان، برای تاثیرگذاری ضمنی بر مخاطب بوده است. به عبارت دیگر خواننده با هر بار خواندن متن یا شعر معنایی (لایه جدید) جدید و تازه را کشف می کند و عمق شعر را میافزاید که به برداشت های سمبلیک و تاویل های جدید دامن می زند.ابهام نمادهای سهراب و بدرشاکر السیاب بیشک عمدی است؛ زیرا این دو قصد دارند مخاطب را به تفکر وادارند و نمادهایشان به تعداد خوانندگانش تفسیر و تعبیر داشته باشد. سهراب سپهری و بدرشاکر السیاب از جمله شاعران مدرن سرای معاصر فارسی و عربی هستند که از دریچه نگاه تجریدی و وام گیری از نمادهای رمزآلود و سمبل های مختلف اندیشه های خود را عرضه می کنند. سپهری شاعری با نگرش و کلام نامتعارف است که شعرش در مسیر عادت زدایی های معنایی، تصویری و زبانی حرکت نموده و امکان دیگرگونه دیدن و اندیشیدن را برای خواننده فراهم می کند. شعر بدر شاکر السیاب زبانی تاویل پذیر و سیال دارد و دربندکردن و محدودیت معنایی آن ناممکن. این تحقیق به شیوه توصیفی تحلیلی پس از سیر بررسی تحول نماد در ادبیات ملل و شعر معاصر، به چگونگی پرداخت نماد توسط این دو شاعر پرداخته است

Keywords:

ادبیات فارسی , شعر , نماد , سهراب سپهری , بدرشاکر السیاب