آموزه های تعلیمی و تربیتی در غزلی از مولوی

یکی از غزلهای تعلیمی– اخلاقی مولوی در دیوان شمس غزلی است با مطلع «ای دل چه اندیشیدهای در عذر آن تقصیرها». این غزل با محتوایی تعلیمی و گفت وگویی صمیمانه با دل و با خود انسان و درباره چگونگی ارتباط انسان با خداوند و دعا و تضرع به درگاه پروردگار و احوال درونی اوست. با توجه به ارزش اخلاقی، تعلیمی و نیز تاثیرپذیری از آیات قرآن، در این مقاله این غزل را از دید بلاغی و تاثیرات قرآنی تحلیل کرده ایم و در پی تمهیداتی هستیم که مولوی در نحوه شکلگیری غزل و ابلاغ و القای مفاهیم تربیتی به کار گرفته است. از نظر بلاغی غزل با خطاب و ندا شروع می شود و مانند یک سخنرانی آغاز، میانه و پایان دارد. مولوی با انتخاب وزن و ریتمی متناسب و با چینش مناسب آواها و هجاها توانسته غزل را تاثیرگذار کن د و معانی تعلیمی و تربیتی مورد نظر را به خوبی القا کند. از نظر تحلیل قرآنی نیز برخی ابیات مستقیم و غیر مستقیم از آیات قرآن تاثیر پذیرفته و خصوصیات روانی و رفتاری انسان را نشان میدهند. در مجموع این غزل به اقتضای موضوع،آموزنده، اخلاقی، موثر و حاوی نکات مهمی در تربیت انسان خداجوست .

Keywords:

مولانا , غزلیات شمس , غزل تعلیمی , تاثیر قرآن , موسیقی کلام