تحلیل سبک شناختی تذکره الاولیاء براساس نظریه زبان شناسی نقش گرای هلیدی و قیاس آن با دیگر آثار ادبی

هدف از این مقاله بررسی سبک شناختی متن تذکره الولیاء براساس زبان شناسی نقش گرا و به کارگیری عوامل انسجام دستوری و واژگانی است. برای رسیدن به این هدف چهار پرسش مطرح شد و با بررسی بخشی از تذکره الولیاء به عنوان حجم نمونه، پرسش های تحقیق پاسخ داده شد. مبانی نظری اصلی این پژوهش انگاره هلیدی و متیسن ( ۲۰۱۴ ) درباره عوامل انسجامی می باشد . روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی است و همه عوامل انسجامی متون استخراج شده و بسامد و درصد هر کدام از عوامل مشخص شد. داده های آمار ی و یافته های پژوهش نشان می دهد که از میان همه عوامل انسجام دستوری و واژگانی در کتاب تذکره الاولیاء سه عامل تکرار، پیوند و ارجاع مجموعا ( ۴۱ / ۸۰ ) درصد از عوامل انسجامی را در کتاب تذکره الاولیاء تشکیل داده اند . یعنی سایر عوامل حذف، باهم آیی، شمول معنایی، جانشینی، تقابل معنایی، ترادف و واژه های هم خانواده فقط ( ۵۹ / ۱۹ ) درصد از عوامل انسجام را به خود اختصاص داده اند. همچین عامل تکرار با ( ۰۱ / ۴۴ ) و واژه های هم خانواده با ( ۹۷ / ۰) درصد به ترتیب بیشترین و کمترین عامل انسجامی محسوب می شوند. همچنین بررسی سبک شناختی متن تذکره الاولیاء در قیاس با متون ادبی دیگر فارسی (تاریخ بیهقی، کلیله و دمنه، اشعار حافظ و سعدی) نشان می دهد که در قیاس با دیگر آثار بهره مندی از تکرار واژگانی از شگردهای سبکی عطار به شمار می رود.

Keywords:

زبان شناسی نقش گرا , انسجام واژگانی , انسجام دستوری , تذکره الاولیاء