بررسی عوامل موثر بر کیفیت آب زیرزمینی آبخوان دشت مشگین شهر (استان اردبیل) با تاکید بر منشا احتمالی برخی فلزات سنگین

در دهه های اخیر به دلیل رشد روزافزون جمعیت در منطقه مشگین شهر و به تبع آن افزایش تقاضا برای استفاده از آب برای شرب، کشاورزی و صنعت باعث شده است که آب زیرزمینی به عنوان مهمترین منبع آبی منطقه مورد توجه قرار گیرد. بنابراین لازم است در کنار توجه به کمیت آب زیرزمینی منطقه، کیفیت آن نیز مورد توجه قرار گیرد. اهداف این مطالعه، بررسی منشا احتمالی برخی فلزات سنگین در آب زیرزمینی دشت مشگین شهر با استفاده از روش های آماری چندمتغیره از جمله تحلیل خوشه ای و تحلیل عاملی به همراه ضریب همبستگی و همچنین شناسایی عوامل موثر در کیفیت آب زیرزمینی منطقه می باشند. برای این منظور تعداد ۲۵ نمونه از منابع آب زیرزمینی منطقه در مهر ماه سال ۱۳۹۵ جمع آوری گردید و پارامترهای اسیدیته، هدایت الکتریکی، یون های اصلی (کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، کلرید، سولفات، کربنات، و بی کربنات) و فرعی (نیترات، فلوراید و سیلیس) و برخی از فلزات/شبه فلز سنگین همچون آهن، منگنز، آلومینیوم، روی، کروم، مس، کادمیوم، سرب و آرسنیک اندازه گیری شدند. آنالیزها نشان می دهند که فرایندهایی همچون هوازدگی و انحلال سازندهای تبخیری و سیلیکاته، تعویض یونی و فعالیت های کشاورزی بر کیفیت آب زیرزمینی منطقه موثر می باشند. نتایج آنالیز چند متغیره نشان می دهد که اغلب فلزات سنگین در آب زیرزمینی از سازندهای آتشفشانی موجود در منطقه نشات می گیرند و شوری و اسیدیته نقش مهمی در آزادسازی آنها به آب زیرزمینی دارد. تحلیل عاملی نشان می دهد که فرایندهای زمین زاد با مجموع واریانس ۹/۷۹ درصد و عوامل انسان زاد با مجموع واریانس ۶/۶ درصد شیمی آب زیرزمینی منطقه را کنترل می کنند.

Keywords:

آب زیرزمینی , آمار چندمتغیره , کیفیت آب , فلزات سنگین , مشگین شهر