بررسی تناسب اراضی و تدوین جدول نیازهای رویشی خاک و زمین نما برای زعفران

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر خصوصیات خاک و اراضی بر عملکرد زعفران، درجه­بندی آن­ها و تهیه جدول نیازهای رویشی این گیاه برای انجام مطالعات تناسب اراضی به روش FAO انجام شد. نخست، ۱۲۴ مزرعه زعفران در استان­های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، فارس، گلستان، مرکزی و کرمان انتخاب شدند. با حفر پروفیل در هر مزرعه، نمونه­های مناسب از افق­های خاک برداشت شد و پرسش­نامه­ کاربری اراضی نیز طی سه سال از ۱۳۹۶ الی ۱۳۹۸، تکمیل گردید. نمونه های خاک، مورد آزمایش قرار گرفت تا ویژگی­های فیزیکیوشیمیایی آن­ها مشخص شود. پس از آماده­سازی داده­ها، از نظر آماری تجزیه شدند. رگرسیون چند متغیره بین عملکرد به عنوان متغیر وابسته و مقدار شوری، درصد سدیم قابل تبادل، واکنش، گچ، آهک، رس، شن، سیلت، سنگریزه، پتاسیم و فسفر قابل جذب خاک به عنوان متغیرهای مستقل به روش گام به گام، بررسی گردید. با بررسی روابط رگرسیون ساده بین ویژگی­های اراضی مهم و موثر با عملکرد، درجه­بندی خصوصیات اراضی انجام شد. سپس جدول نیازهای رویشی تهیه شده با داده­های ۲۱ مزرعه جدید، ارزیابی و صحت­سنجی شد. نتایج نشان داد که پتاسیم قابل جذب، شن، شوری خاک، درصد سدیم تبادلی و آهک، بیشترین و واکنش خاک و کربن آلی، کمترین دامنه تغییرات را داشتند. نتایج رگرسیونی نشان داد به ترتیب متغیرهای مستقل شوری خاک، ESP، آهک، گچ، سنگریزه و پتاسیم وفسفر قابل جذب، بر عملکرد موثر هستند. ضریب تبیین رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای وارد شده به مدل توانسته­اند ۹۵ درصد از واریانس مربوط به متغیر وابسته را تعیین نمایند. بیشترین سهم در کاهش عملکرد زعفران مربوط به شوری خاک، سنگریزه، درصد سدیم تبادلیو مقدار آهک می­باشد. نتایج صحت­سنجی نشان داد که ضریب تبیین بین عملکرد با شاخص خاک جدول پیشنهادی برای زعفران حدود ۹۲/۰ می­باشد که نشان­دهنده دقت قابل­قبول جدول پیشنهادی است.

Keywords:

الگوی کشت , تناسب اراضی , رگرسیون , زعفران , عملکرد