روابط همبستگی و تجزیه علیت صفات موثر بر عملکرد دانه و روغن در تعدادی از ژنوتیپ های کلزا

با توجه به نیاز روز افزون کشور به واردات روغن و اهمیت کلزا در بین دانه های روغنی، افزایش عملکرد دانه و درصد روغن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. بنابراین شناخت صفاتی که موجب افزایش عملکرد دانه می شوند، نقش مهمی در موفقیت برنامه های به نژادی دارند. شانزده ژنوتیپ کلزا، طی آزمایشی درسال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ در سه منطقه کرج، اصفهان و همدان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند و صفاتی مانند تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین ساقه جانبی از سطح زمین، قطر ساقه، درصد روغن، صفات روز تا شروع گلدهی، روز تا پایان گلدهی، طول دوره گلدهی و روز تا رسیدگی اندازه گیری شدند. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد در کرج صفات تعداد دانه در خورجین، روز تا رسیدگی و تعداد خورجین در بوته (۹۷/۷ = R۲)، در اصفهان صفات روز تا رسیدگی و تعداد خورجین در بوته (۷۸/۴ = R۲) و در همدان صفات روز تا رسیدگی و تعداد دانه در خورجین (۴۵/۵ = R۲) بیشترین تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. نتایج نشان داد تعداد روز تا رسیدگی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، قطر ساقه و ارتفاع بوته بیشترین تاثیر را در افزایش عملکرد و روغن دانه داشتند. لذا از صفات مذکور می توان به عنوان معیار انتخاب مناسب برای افزایش عملکرد دانه و روغن در برنامه های به نژادی کلزای زمستانه استفاده کرد.

Keywords:

Stepwise regression , Factor analysis , Indirect selection , Multivariate statistical methods , رگرسیون گام به گام , تجزیه عاملی , انتخاب غیرمستقیم , روش های آماری چند متغیره