ارزیابی عملکرد گل و برخی ویژگی های کمی و کیفی گیاه دارویی بابونه (.Matricaria chamomilla L) در پاسخ به کود پتاسیم در شرایط تنش خشکی

سابقه و هدف: تولید و فرآوری گیاهان دارویی به دلیل عوارض جانبی کمتر، روز به روز در حال افزایش است. کیفیت و کمیت گیاهان دارویی به طور خاصی تحت تاثیر ژنتیک، عوامل محیطی و برهمکنش آن ها قرار می گیرد. در میان عوامل محدودکننده طبیعی، کمبود آب مهم ترین عاملی است که به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان به طرق مختلف باعث محدودیت کاشت و کاهش تولید گیاهان زراعی و دارویی می شود. از طرفی عناصر غذایی از جمله پتاسیم می توانند در مقاومت گیاه به تنش های محیطی نقش بسزایی داشته باشند. بنابراین، این آزمایش به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و کود پتاسیم بر ویژگی های کمی و کیفی و عملکرد گیاه دارویی بابونه آلمانی (.Matricaria chamomilla L) به اجرا در آمد. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر تنش خشکی و سطوح کود پتاسیم بر ویژگی های کمی و کیفی گیاه بابونه، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار در سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل (چاه نیمه) اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در سه سطح، شاهد (۹۰ درصد ظرفیت زراعی)، تنش متوسط (۷۰ درصد ظرفیت زراعی)، تنش شدید (۵۰ درصد ظرفیت زراعی) به عنوان عامل اصلی و مقادیر مختلف کود سولفات پتاسیم در چهار سطح، عدم مصرف کود پتاسیم (شاهد)، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار به عنوان عامل فرعی بودند. ویژگی های مورد بررسی ارتفاع بوته، تعداد ساقه اصلی، وزن خشک بوته، تعداد گل در بوته، عملکرد گل خشک، میزان اسانس، درصد پتاسیم، میزان کربوهیدرات، کلروفیل کل، کاروتنوئید و پرولین بودند. تجزیه واریانس داده ها با استفاده از نرم افزار SAS نسخه ۱/۹ و مقایسه میانگین تیمارها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح پنج درصد انجام شد. یافتهها: نتایج نشان داد تاثیر تنش خشکی و کود پتاسیم بر تعداد ساقه اصلی، وزن خشک بوته، تعداد گل در بوته، میزان کربوهیدرات و کاروتنوئید معنی دار شد. با افزایش شدت تنش خشکی به ۵۰ درصد ظرفیت زراعی به ترتیب تعداد ساقه و تعداد گل در بوته به میزان ۰۸/۳۶ و ۵۷/۳۹ درصد کاهش یافتند، اما با افزایش شدت تنش خشکی میزان کاروتنوئید ۶/۱ برابر تیمار عدم تنش و میزان کربوهیدرات ها ۱۲/۳۱ درصد نسبت به تیمار عدم تنش افزایش یافتند. نتایج نشان داد که با افزایش میزان کود پتاسیم از ۵۰ کیلوگرم به ۱۵۰ کیلوگرم به ترتیب تعداد ساقه و میزان کاروتنوئید ۶۲/۱ و ۴۴/۱ برابر تیمار شاهد شدند و تعداد گل در بوته و میزان کربوهیدرات ها ۵۲/۳۰ و ۲۰/۴۱ درصد افزایش یافتند. نتایج نشان داد ارتفاع بوته، عملکرد گل خشک، میزان اسانس، درصد پتاسیم و پرولین به طور معنی داری تحت تاثیر برهمکنش تنش خشکی و کود پتاسیم قرار گرفتند. با افزایش شدت تنش در تیمارهای کودی کاهش در عملکرد گل خشک و افزایش در میزان پرولین مشاهده شد. استفاده از کود پتاسیم اثر مثبت معنی داری بر این ویژگی ها تحت شرایط تنش داشت به گونه ای که با افزایش میزان کود پتاسیم از صفر به ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار در تنش شدید خشکی ارتفاع بوته، عملکرد گل خشک، میزان پتاسیم و پرولین برگ به ترتیب ۰۸/۲، ۵۹/۱، ۶۴/۲و ۹۵/۱ برابر تیمار شاهد افزایش داشتند، درصد اسانس نیز به میزان ۳۲/۰ درصد افزایش یافت. نتیجه گیری: به طورکلی، به نظر می رسد که کاربرد کود پتاسیم ضمن افزایش عملکرد گل، می تواند ویژگی های کمی و کیفی گیاه را در شرایط تنش خشکی بهبود بخشد و خسارات ناشی از تنش خشکی و کم آبی را به حداقل رساند.

Keywords:

پرولین , درصد اسانس , ظرفیت زراعی , گل خشک