بررسی کارکرد ها و رویکردهای گوناگون رجز های حماسه های ایران

رجز از مهم ترین مضامین جدایی ناپذیر حماسه است و از مهیج ترین انواع ادبی است و تاثیری که در زبان و فرهنگ دارد جای تامل و تفکر دارد. در زبان فارسی رجز به معنای مفاخره کردن و بیان مردانگی و شرافت خویشتن، مباهات، فخرفروشی و لاف زنی به کار رفته است و ترکیباتی همچون رجزخواندن، رجزخوانی و رجزگویان از آن در زبان فارسی رواج یافته است (دهخدا، لغتنامه)در اصطلاح ادبی شعری را گویند که مبارزان در مقام مفاخره و مباهات و لافزنی در بیان مردانگیهای خویش و خاندانشان به ویژه در میدان جنگ بر زبان میرانده اند (دهخدا، نفیسی) در واقع رجزخوانی بخشی از تاکتیک رزمی جنگاوران برای درهم شکستن روحیه دشمن بوده است. پهلوانان و رزم آوران برای مقاصدگوناگون رجز خوانی میکنند. همه این مقاصد برای پیروزی بر هماورد است، یعنی به سود خودی و علیه جبهه دشمن تنظیم میشود. فردوسی که شاعری دقیق و اهل ظرافت است در گفتگوهای شاهنامه به نوع شخصیتهای گوینده و موقعیت هایی که آنها درآن قرار دارندتوجه بسیاری دارد و در رجزخوانی ها نیزهمواره موضع پهلوانان ایرانی به ویژه رستم را نسبت به هم آوردانشان، پرصلابت و قدرتمندانه تصویر میکند. گفتگوی رستم در نبرد با پهلوان تورانی اشکبوس، نمونه ی مناسبی است. فردوسی در برابر تحقیرهای اشکبوس جوابی مقتدرانه و پر از صلابت و سرشار از بلاغت بر زبان رستم می گذارد.برخی از این اهداف عبارتند از:بالا کشیدن یا برجسته کردن تواناییهای پهلوانان خودی تهدید وتحقیر دشمن به قصد تضعیف روحیه ،تشجیع و تقویت خود ،کتمان ترس

Keywords:

کارکرد , رویکرد , رجزها , حماسه های ایران