ادبیات تعلیمی در منظومه های غنایی «زهره و منوچهر» و «ایرج و هوبره»

ادبیات تعلیمی یکی از انواع ادبی است که در آن از اخلاقیات، پند و اندرزها، انتقادات اجتماعی و سیاسی و آموزش علوم و فنون مختلف سخن می رود. نمود ادبیات تعلیمی در بیشتر آثار ادبی صرف نظر از میزان برخورداری از بن مایه های ادبی قابل مشاهده است. مثنوی «زهره و منوچهر» ایرج میرزا «ایرج و هوبره» قاسم لاربن، آخرین منظومه های غنایی کلاسیک فارسی به شمار می روند که در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و براساس آموزه های اخلاقی و تعلیمی پند و اندرز، تحذیر، تشویق و ضرب المثل مورد بررسی قرار گرفته اند. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که مولفه های ادبیات تعلیمی در دو منظومه ی غنایی چگونه نمود یافته است؟ در کدام منظومه برجستهتر است و چرا؟ یافته های پژوهش بیانگر آن است که منظومه ی «ایرج و هوبره» با دارا بودن ۱۷/۳۸% از آموزه های اخلاقی، نسبت به منظومه ی «زهره و منوچهر» با ۹/۰۹% اخلاقی تر است. تعلیمی بودن منظومه ی «ایرج و هوبره» به صورت پند و اندرز با موضوعاتی چون: پاسداری از وطن، ارج نهادن به عشق، پاکدامنی، خیرخواهی، غنیمت دانستن وقت و ... برجسته شده است که تاثیر شرایط اجتماعی دوره و شئونات فرهنگی و آیینی نیز در این برجستگی حائز اهمیت است.

Keywords:

ادبیات تعلیمی , زهره و منوچهر , ایرج میرزا , ایرج و هوبره , قاسم لاربن