شاخص ها و مولفه های ارزیابی نوسانات و تغییرات اقلیمی

زمینه و هدف: در پژوهش حاضر، مفاهیم مربوط به تغییر اقلیم و مقیاس های مطالعاتی اقلیم و شاخص های مختلف مرتبط با تغییر اقلیم ارائه شده و سپس، شاخص های مهم و کاربردی در ارزیابی تغییرات مولفه های حدی اقلیمی مورد ارزیابی قرار گرفته است. روش: پایش تغییرات در وقایع حدی اقلیمی نیازمند داده ها در مقیاس زمانی کوتاه مدت است. تعداد ۳۲ شاخص مورد استفاده در تحقیق حاضر در دو دسته مرتبط با بارندگی و دما ارزیابی و طبقه بندی شدند. شاخص های بارندگی شامل مقادیر حداکثر بارش و بارش های شدید، حداکثر تعداد روزهای خشک و مرطوب متوالی، مجموع بارش روزهای مرطوب، شاخص فصلی بارش (SI)، بودند. همچنین در خصوص دما، شاخص های روزهای یخبندان (FD)، روزها و شب های حاره ای، گرم و سرد، بیشینه دمای حداقل و حداکثر روزانه و ماهانه و دامنه تغییرات شبانه روزی دما (DTR) و طول فصل رشد در سال (GSL) می­باشند. یافته ها: در انتخاب شاخص مناسب ارزیابی تغییرات اقلیمی باید طول دوره آماری موجود، نواقص آماری در داده ها، مقیاس زمانی داده ها (ساعتی، روزانه، ماهانه، سالانه) و هدف تحقیق مد نظر قرار گیرد. در پیش بینی خشکسالی و بیلان آب از مقادیر متوسط و زمان بندی و در مطالعه رژیم و مدل سازی های جریان داده های روزانه مناسبتر هستند. در ارزیابی تغییرات پوشش گیاهی ناشی از اقلیم و نیز نوسانات آب های زیرزمینی، شاخص های فصلی توزیع بارندگی و زمان بندی بهتر خواهد بود. در پیش بینی تغییر اقلیم از شاخص های میانگین و یا حداقل و حداکثرهای روزانه و یا سالانه استفاده خواهد شد. نتیجه گیری: شاخص های معرفی شده می تواند در انتخاب مولفه های اقلیمی و رویکردهای مدیریت سازگار چالش های تغییر اقلیم استفاده شود. در مجموع، انتخاب شاخص مناسب براساس داده های موجود و هدف تحقیق انجام می شود و روش های آماری در تفسیر متغیرها بر انتخاب شاخص تاثیر خواهد داشت.

Keywords:

Change pattern , Variability , Drought and wet season , Climate change indicators , Resource management , الگوی تغییرات , تغییرپذیری , خشکسالی و ترسالی , شاخص های تغییر اقلیم , مدیریت منابع