میزان مطابقت دایره المعارف های فارسی کودکان و نوجوانان منتشرشده بین سال های ۱۳۸۵-۱۳۹۰ با معیارهای ارزیابی کتاب مرجع

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی دایره المعارف های فارسی کودکان و نوجوانان، منتشرشده بین سال­های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ صورت گرفته است تا میزان مطابقت آن­ها با معیارهای ارزیابی کتاب های مرجع را معین کند. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با روش ارزیابانه انجام شده است. جامعه­آماری پژوهش را ۱۵۰ دایره المعارف تشکیل دادند که از پایگاه خانه کتاب ایران انتخاب شدند و با استفاده از سیاهه‎وارسی محقق‎ساخته مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: یافته ­ها نشان داد که از ۱۵۰ دایره المعارف بررسی‎شده، ۴۵ اثر (۳۰ درصد) عمومی و ۱۰۵ اثر (۷۰ درصد)  تخصصی بودند. بیشترین آثار (۳۴ عنوان) در سال ۱۳۸۸ منتشر شده بود. بررسی دایره شمول آثار نیز نشان داد که ۵/۷۱ درصد آنها تخصصی و ۵/۲۸ درصد عمومی بودند. با بررسی ۱۲ مولفه طرح شده در دامنه و محدوده  مشخص شد که بیش از نیمی از آثار ترجمه ای، هدف از تدوین و انتشار را ذکر نکرده‎اند و بیش از ۶۰ درصد آثار منتشره فاقد نمایه بودند. نداشتن راهنمای استفاده از اثر نیز در ۶/۶۳ درصد آثار تالیفی-ترجمه ای و ۹۷ درصد آثار ترجمه ای کاملا مشهود بود. مقایسه کیفیت آثار نشان داد که دایره المعارف‎های تالیفی در مقایسه با ترجمه­ای و تالیفی-ترجمه­ای از کیفیت بهتری برخوردار بودند. اصالت/ارزش: چارچوب حاصل از پژوهش حاضر می تواند در تدوین و ارزیابی دایره‎المعارف­ها که جزو کتاب­های مرجع شناخته می­شوند به کتابداران مرجع کمک کند و راهنمای نویسندگان، محققان، منتقدان و مخاطبان آن­ها باشد و فعالیت­های علمی مربوط را هدفمند و یکدست نماید.   

Keywords:

reference resources , children and young adults , encyclopedia , evaluation criteria , منابع مرجع , کودک و نوجوان , دایره‎المعارف ها , معیارهای ارزیابی , سیاهه وارسی , ارزیابی مرجع.