بررسی سیل ۱۲ فروردین ماه حوضه آبریز کشکان در استان لرستان و ارائه راهکارها

همواره طغیان آب و سرازیر شدن آن به اماکن مسکونی، از جمله حوادث طبیعی شایع در ایران پس از زلزله است که حیات بشر را به مخاطره می اندازد. بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ تقریبا ۹۹ میلیون انسان در سال توسط سیلاب در جهان تحت تاثیر قرار گرفته اند. حوضه آبریز رودخانه کشکان با ۸ زیر حوضه به وسعت ۹۲۷۵/۶۶ کیلومتر مربع، در مجموع ۲۲/۴ درصد از کل حوضه کرخه را شامل می شود، این رودخانه با طول ۲۹۰ کیلومتر و شیب ۲۶ درصدی پرشیب ترین و سیلخیز ترین زیر حوضه کرخه است. نتایج تحلیل های آماری بر داده های دبی لحظه ای حوضه کشکان نشان داد که از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۹۸ تعداد ۵۸ سیلاب با میانگین دبی لحظه ای ۱۰۶۲/۷۸ متر مکعب حادث شده است از نظر پراکنش زمانی تعداد ۶۵ درصد سیلاب ها در ماه های اسفند، فروردین و اردیبهشت و ازلحاظ میزان دبی ۳۶ درصد سیلاب ها دبی آن ها بیش از ۱۰۰۰ متر مکعب می باشد. از نظر فراوانی وقوع سیلاب دهه ۱۳۹۸- ۱۳۹۰ با ۱۹ درصد سیلاب بیش ترین فراوانی را دارا و  از نظر دامنه بزرگی سیلاب حدود ۱۴ درصد سیلاب ها شدید، ۲۲ درصد متوسط و ۶۴ درصد در رنج سیلاب کوچک قرار داشته اند. بر اساس توزیع گمبل در ۲۰۰ سال یک بار با احتمال وقوع ۰/۹۹۵ درصد سیلابی با دبی لحظه ای ۴۴۸۹/۷۷ متر مکعب با تلرانس ۵۳۵/۰۶ متر مکعب در حوضه کشکان حادث می گردد. بر اثر سیل ۱۲ فروردین ماه تعداد ۱۴ نفر جان خود را از دست دادند و میزان خسارت در حدود ۱۰۳۰۱/۴ میلیارد تومان برآورد گردید. عمده دلایل وقوع سیلابی با دبی لحظه ای ۶۰۰۰ متر مکعب در ثانیه در حوضه کشکان را می توان به وقوع بارش با میانگین ۱۱۲/۳ میلی متر در روز ۱۲ فروردین و ۳۲۱/۵ میلی متری به مدت ۹ روز از ۴ تا ۱۲ فروردین در سطح حوضه کشکان، حادث شدن سیلی با دبی لحظه ای ۳۳۵۰ متر مکعب در مورخه ۵ فروردین  ۱۳۹۸، نبود سد مخزنی ذخیره ای قابل ملاحظه برای مهار سیلاب، تاثیر پل بابازید به عنوان سد و جمع شدن رواناب در پشت پل تا شعاع ۵ کیلومتری و رسیدن رمپ پل به نقطه شکست و در نتیجه افزایش مقدار و سرعت جریان دبی سیلابی به سمت شهر پلدختر، کاهش بستر رودخانه بین ۱ تا ۱۳ متر در بازسازی دیواره ساحلی بعد از سیل ۱۵ بهمن ۱۳۸۴ در نتیجه کاهش ظرفیت آبگذری رودخانه کشکان در شهر پلدختر هنگام سیل را می توان اشاره کرد. 

Keywords:

سیل , تحلیل هیدرولوژیکی , مدیریت بحران , حوضه آبریز کشکان