مطالعه ژنتیکی خصوصیت ریشه گندم (Triticum aestivum L.) در شرایط تنش خشکی

برای مطالعه اثر ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) و نحوه عمل ژن ها از لحاظ صفات وزن خشک ریشه و نسبت ریشه به ساقه در شرایط تنش خشکی در ۶ لاین و دو رقم گندم نان یک طرح تلاقی دای آلل ۸*۸ یک طرفه در سال ۱۳۸۱ در گلخانه انجام گرفت. مواد گیاهی (والدین و هیبریدهای F۱) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس ساده و دای آلل نشان داد که برای هر دو صفت وزن خشک ریشه و نسبت وزن ریشه به ساقه در هر دو شرایط معمولی و تنش رطوبتی بین ژنوتیپ ها اختلاف معنی دار آماری وجود دارد و با توجه به نسبت واریانس GCA به SCA ، نقش بیشتر اثر افزایشی ژن ها در کنترل صفت وزن خشک ریشه مشاهده شد. برای صفت وزن خشک ریشه در هر دو شرایط معمولی و تنش رطوبتی دو والد ۲-۷۰۰۷ و شاه پسند دارای بالاترین اثر ترکیب پذیری عمومی بوده و به عنوان بهترین ترکیب شونده های عمومی شناسائی شدند. ازنظر صفت نسبت وزن خشک ریشه به ساقه در هر دو شرایط والد ۶/۵۸۰۶ دارای بالاترین اثر ترکیب پذیری عمومی بود و به عنوان بهترین ترکیب شونده عمومی از نظر این صفت شناسایی شد. در شرایط رطوبت معمول اثر ژنی فوق غالبیت در تظاهر هر دو صفت و در شرایط تنش رطوبتی اثر ژنی غالبیت نسبی برای وزن خشک ریشه و غالبیت کامل برای نسبت ریشه به ساقه ملاحظه شد. همچنین در شرایط تنش خشکی برای دو صفت وزن خشگ ریشه و نسبت ریشه به ساقه لاین ۲/۵۵۹۳ دارای حداکثر تعداد ژن های غالب و لاین ۴-۵۲۴ دارای حداکثر ژن های مغلوب در کنترل ژنتیکی این صفت بودند.

Keywords:

Wheat root , Combining , gene effect , Tolerance , Drought , ریشه گندم , ترکیب پذیری , عمل ژن , تحمل , تنش خشکی