کرامت انسان از دیدگاه ملاصدرا و مکاتب فلسفی مادی

قرآن کریم انسان را موجودی میشمارد که خداوند وی را کرامت بخشیده است. این کرامت یک ارزش نظری است که می تواند جنبه عملی پیدا کند؛ اما نباید گمان کرد که این ارزش نظری در ردیف اعتباریات جای دارد. کریم بودن انسان واقعیتی است همانند کریم بودن فرشتگان و قرآن که همه مظاهر کرامت خداوند هستند. بدین ترتیب کرامت انسان نشان دهنده آن است که وی حقیقتا از لحاظ وجودی دارای امتیاز است. از دیدگاه ملاصدرا عقلانیت ، محوری ترین زیرساخت کرامت انسانی است؛ که در آن شان نظری و الهی و نیز شان عملی و انسانی مورد توجه قرار گرفته است و بستر مناسبی برای شکوفایی علمی و عملی انسان و مهار بحران معنویت در عصر حاضر است. تکریم انسان از نظر فلسفه مادی در آزادی بی قید و شرط اوست. حتی اگر آزادی با عقل و فطرت مغایر باشد، فقط مشروط بر آن است که به آزادی فرد و جامعه ضرر نرساند. از نظر این گروه، اگر کسی بخواهد به جسم خود لطمهای وارد کند، آزاد است. همچنین در فلسفه مادی انسان بنده نفس اماره و عقل خود بنیاد است. باید دانست که تکریم انسان از نظر فلسفه اسلامی، در چهارچوب عقل و شرع معنا پیدا میکند و گرو اعمال، رفتار و اختیار اوست. انسان با عمل به این چهارچوب، علاوه بر قدرت ذاتی، به کرامت بالای اختیاری میرسد. نکته مهم اینکه اصول و حقوق برآمده از کرامت در فلسفه اسلامی، محدود به اصول مادی نیست و ضمن اشباع غرایز، عقل نیز با اتصال به وحی کامل میشود. بنیان فلسفه مادی بر محور امانسیم استوار است. ولی فلسفه اسلامی بر مبنای خدامحوری میباشد. از نظر فلسفه اسلامی، تکریم انسان به گرامیداشت او در همه ابعاد وجودی است و بدین جهت تکریم انسان از منظر فلسفه اسلامی تفاوت ماهوی با فلسفه مادی دارد که نوشتار حاضر به بررسی آن میپردازد.

Keywords:

عقل , فلسفه اسلامی , فلسفه مادی , فلسفه غرب کرامت انسان , , ملاصدرا