بررسی ارزش سیاسی و اقتصادی خلیج فارس برای روسیه تزاری

ناصرالدین شاه قاجار ۲۵ اکتبر ۱۸۸۸ م / ۷ صفر ۱۳۰۵ ه.ق امتیاز آزادی کشتیرانی خارجی در رودخانه کارون و در محدوده پایین شهر اهواز را اعلام کرد . پس از اعطای این امتیاز ، شرکت های متفاوت با ملیت های متفاوت شروع به بهره برداری از این امتیاز کردند . در این دوره انگلستان به دلیل حضور فعال تر در منطقه توانست ، برای مدتی از این امتیاز به واسطه شرکت کشتیرانی برادران لینچ بهره برداری کند . در آن سوی میدان روسیه دیگر بازیگر خارجی در صحنه سیاست ایران تلاش کرد ، تا به واسطه این امتیاز ، که خود نمی توانست ، از آن بهره برداری مفید نماید ، انگلستان را زیر فشار قرار دهد . در ابتدا سفیر روسیه در تهران دالگورکی ، به اعطای این امتیاز که قابل استفاده برای همه کشورهای خارجی بود ، اعتراض کرد . این اعتراض می تواند بیان گر این نکته باشد ، که روسیه تزاری تمایل به استفاده راهبردی از کشتیرانی در خلیج فارس را داشته است . تمایلی که به دلیل سرعت عمل بیشتر تجار آلمانی و انگلیسی از دست روسیه خارج گردید و تبدیل به امتیاز اقتصادی مهم گردید . چندین سال بعد با اعطای امتیاز نفتی دارسی و کشف نفت در خوزستان ، ارزش اقتصادی این امتیاز فزونی یافت و تبدیل به یک امتیاز تعیین کننده گردید . با پیش آمدن طوفان انقلاب در روسیه و نابودی حکومت تزاری ، توقف چندین ساله سیاست های استعماری روسیه در ایران ، نیز ارزش امتیاز برای روس ها به بوته فراموشی سپرده شد .

Keywords:

شوشتر , خلیج فارس , کارون , ایران , روسیه , انگلستان , هندوستان