بررسی نمود واژه ی «نی» در دیوان حزین لاهیجی

مهمترین تاثیرات تصوف، در نگاه شاعران نسبت به واژه های کلیدی و پربسامد و یا نگاهعارفانه نسبت به آنهاست. بابررسی نمود این واژه ها در شعرشاعران پس ازمولانا، می توانبه سیر تحول معنایی و نحوه ی کاربرد آنها دست یافت. یکی از این واژه ها که بعد ازنی نامه ی مولانا معانی متعددی به خودگرفته، لفظ «نی» است. حزین لاهیجی، در میان شاعران شیوه ی هندی به دلایلی از جمله پیشینه ی علمی، محیط خانوادگی و اجتماعی که در آن بالیده است؛ بیش از دیگر شاعران این سبک، رنگ تصوف در اشعارش دیدهمیشود. در دیوان حزین لاهیجی در قالب های مثنوی، قصیده، غزل، قطعه و رباعی، واژه ی«نی» نود و یک بار تکرار شده است، که در این میان، هشت ترکیب و تعبیر کنایی تازهبه دست آمد: نی سوده، نی خسروانی، نی در رگ ترهات شکستن، نی به ناف بداخترانداختن، داغ نی در کوچه بند استخوان دیدن، نی رعشه دار، نی به ناموس کردن و نی ازبینوایی ها کوچه ی خموشانست. دیگر موارد استفاده بدین قرار است: تمثیلی از خود شاعر،سرایش توسط نی، خامه بودن نی، آتش در نی زدن، در معنی قلم و مجاز به علاقه آلیهاز سخن، سخن سنجی نی، نی به طاق بلند افکندن، آتش زدن نی شاعر را، سرود عشقطی کردن مطرب با نی، دم اژدهایی نی، طی کردن شب فراق با دم گرفتن نی، نی بهناخن کردن، طرب انگیزی، نی محزون، تهی از خویش مانند نی، نی خیزران، شکرخاییکردن نی کلک، حیات دوباره ی مردگان، طفل نی سوار، نی وحدتسرا، همسری با بلبل،نی استخوان، لب بستن، ناله ی رسای نی، محفل افروزی مانند شمع طور، اثر عصای موسی داشتن.

Keywords:

واژه شناسی , تحول معنایی , نی , حزین لاهیجی , تمثیل , مجاز , دیوان اشعار