عوامل تسهیل کننده و بازدارنده ی رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی براساس نظریه های ضمنی مردم ایران: نقش سود و زیان ها

مقدمه: در این پژوهش به بررسی عوامل تسهیل­ کننده و بازدارنده­ ی رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی با توجه به نقش سود و زیان­های هر یک از این رفتارها پرداخته شد.روش ­کار: پژوهش حاضر در چارچوب روش­های کیفی و از نوع پدیدار شناسی بود. به منظور گردآوری داده­ها از مصاحبه ساختاریافته سود برده شد. سپس اطلاعات حاصل از مصاحبه با روش تحلیل محتوای آشکار در طی سه مرحله فرایند پیاده­سازی وکدگذاری باز، کدگذاری محوری، و کدگذاری انتخابی تحلیل شدند. افراد شرکت­کننده در پژوهش شامل ۲۲۲ نفر (۱۲۱ نفر دانش­آموز دبیرستانی مقطع متوسطه دوم ۱۶ تا ۱۹ ساله و ۱۰۱ نفر بزرگسال۲۰ تا ۵۲ ساله) از استان­های خوزستان، لرستان، همدان، مازندران، تهران، اراک، شیراز، اصفهان، خراسان رضوی، ایلام،کرمانشاه، و کردستان بودند که با استفاده از روش نمونه­ گیری در دسترس انتخاب شدند. یافته ­ها: نتایج حاصل از تحلیل محتوای مصاحبه ­ها نشان داد که بر اساس نظریه­ های ضمنی مردم ایران، عامل سود­ها (سود روان­شناختی و سود موقعیتی) و عامل زیان­ها (زیان روانشناختی و زیان موقعیتی) نقش مهمی در تسهیل و بازداری انجام هر یک از رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی دارند. برپایه یافته ­ها می­توان گفت که عامل سود (روانشناختی- موقعیتی) و زیان (روانشناختی- موقعیتی) نقش مهمی در احتمال شکل­ گیری و بروز رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی و بازداری یا پیش­گیری از آن­ها در موقعیت­های گوناگون کاری، تحصیلی، اجتماع، و زندگی دارند.  نتیجه ­گیری: ر مجموع، یافته های پژوهش بینش جدیدی در مورد نقش سود و زیان به عنوان عوامل کنترل کننده وقوع یا عدم وقوع رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی در موقعیت های مختلف به دست می دهد.

Keywords:

Behavior , Cost-Benefit Analysis , Morality