مدل سازی و پیش بینی خطر وقوع منطقه ای سیلاب حاصل از بارش تحت شرایط تغییر اقلیم (مطالعه موردی: حوضه ی آبخیز گرگانرود)

بدون تردید سیل به عنوان یکی از مهم ترین بلایای طبیعی شناخته شده است. تغییرات قابل ملاحظه بارش در زمان و مکان از یک سو و کمی ایستگاه های هواشناسی در ثبت بارش از سوی دیگر ضرورت نبین مدل های تخمین سیلاب را در زمان و مکان امری اجتناب ناپذیر می نماید. روش پژوهش حاضر، با توجه به ماهیت مسئله و موضوع موردبررسی، از نوع توصیفی - تحلیلی است و از نوع مطالعات کاربردی با تاکید بر روش های کمی است، در پژوهش حاضر تغییرات منطقه ای سیلاب در حوضه آبخیز گرگانرود با به کارگیری اطلاعات ایستگاه های سازمان هواشناسی (سینوپتیک) با دوره آماری ۳۰ ساله (۱۳۶۸ تا ۱۳۹۷)، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، شاخص رطوبت توپوگرافیک، شیب، ارتفاع، لیتولوژی زمین، فاصله از رودخانه، تراکم رودخانه، فرسایش، خاک شناسی، رواناب، داده های شبیه سازی شده میانگین بارندگی حاصل از مدل HadCM۳ در LARS-WG تحت سناریو SRA۱B بین سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۴۵ برآورد شده است. پس از محاسبه فاکتور بارندگی برای ایستگاه موردنظر از طریق نرم افزار Excel، به منظور بررسی نقشه تغییرات منطقه ای بارندگی در محیط نرم افزار ArcGis و کمترین میزان خطا از روش میانیابی کریجینگ بیزی با پراکنش (Expotntial) و جهت انتخاب بهترین روش درون یابی از شاخص های آماری ریشه میانگین مربعات خطا RMS قدر مطلق خطا MAE استفاده گردید. نتایج نشان داد روش کریجینگ بیزی زمین آمار به عنوان بهترین روش در میان روش های مورداستفاده می تواند برای برآورد تغییرات بارندگی پایه و شبیه سازی شده جهت مدل سازی روند سیلاب در کنار پارامترهای دیگر مورد ارزیابی قرار گیرد. روش کریجینگ عام با پایین ترین میزان میانگین خطای برآورد (۰۰۴/۰) و مربع میانگین ریشه خطا ۲۳/۸۲ بهترین روش برای درون یابی در این پژوهش است. همچنین در تلفیق روش های تحلیل فازی با سلسله مراتبی برای تعیین میزان برآورد مورد انتظار هر دو روش دارای برآوردی بیشتر از حد انتظار بودند. یافته ها نشان داد که زیر حوضه نرماب در قسمت مرکزی به مقدار ۸۰۰ میلی متر زیر حوضه های مادرسو، یل چشمه و قرناوه در شمال شرقی حوضه آبخیز گرگانرود به مقدار ۵۰۰ الی ۷۰۰ میلی متر و بخش های شمالی حوضه محمدآباد و قورچای به مقدار ۳۰۰ میلی متر همچنین به طور کلی حوضه آبخیز گرگانرود با بیش ترین میانگین بارشی نسبت به حوضه قره سو را در طی دوره ۳۰ ساله دریافت کرده است که نشان از سیلابی بودن این منطقه از شمال کشور دارد.

مدل سازی و پیش بینی خطر وقوع منطقه ای سیلاب حاصل از بارش تحت شرایط تغییر اقلیم (مطالعه موردی: حوضه ی آبخیز گرگانرود) Keywords:

پهنه بندی , تغییر اقلیم , سیلاب , بارندگی , زمین آمار , سیستم اطلاعات جغرافیایی