ارزیابی تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ های برنج (.Oryza sativa L) کشورهای آسیای مرکزی و غربی

با هدف شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی در ژرم پلاسم برنج، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و ۷۰ ژنوتیپ برنج با منشاء کشورهای آسیای مرکزی و غربی به صورت گلدانی در شرایط بدون تنش و تنش خشکی در سال ۱۳۹۹ در موسسه تحقیقات برنج کشور- رشت اجرا شد. بر اساس نتایج سال اول، ۱۹ ژنوتیپ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش و تنش خشکی در سال ۱۴۰۰ در موسسه تحقیقات برنج ایران (رشت) کشت و مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس شاخص های تحمل و حساسیت و نتایج تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ های برنج به دو گروه تفکیک و بر اساس مقایسه میانگین ها و انحراف از میانگین کل، ژنوتیپ های گروه دوم شامل شیرودی و ندا (ایران) Sela-Zodras و Shisham-Bagh-۲۰۱۴ (افغانستان) و Dijla (عراق) به عنوان ژنوتیپ های متحمل به تنش شناخته شدند. همچنین با تجزیه بای پلات شش ژنوتیپ ندا و شیرودی (ایران)، D۳ (عراق)، Sela-Zodras، Jalal Abad Indica-۲۰۱۴ و Shisham Bagh-۲۰۱۴ (افغانستان) و روش رتبه دهی هفت ژنوتیپ شیرودی، ندا و گیلانه (ایران)، Sela-Zodras، Jalal Abad Indica-۲۰۱۴، Shisham Bagh-۲۰۱۴ (افغانستان) و D۳ (عراق) به عنوان ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی شناخته شدند. در مجموع بر اساس روش های تجزیه خوشه ای، بای پلات و رتبه دهی، ژنوتیپ های شیرودی و ندا (ایران)، Sela-Zodras و Shisham Bagh-۲۰۱۴ (افغانستان) به عنوان ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی شناخته شدند. بر اساس نتایج این آزمایش از ژنوتیپ ها منتخب یاد شده می توان در پیشبرد برنامه های اصلاحی و توسعه ارقام جدید برنج با تحمل بیشتر به تنش خشکی استفاده نمود.

ارزیابی تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ های برنج (.Oryza sativa L) کشورهای آسیای مرکزی و غربی Keywords:

Biplot , Cluster analysis , Principal component analysis , Ranking method , بای پلات , تجزیه خوشه ای , تجزیه به مولفه های اصلی , رتبه بندی