ارزیابی و آینده نگری تغییرات زمانی و مکانی شوری خاک با استفاده از مدل ترکیبیCA-Markov در مناطق خشک (مطالعه موردی: دشت میناب)

شوری خاک در چند دهه اخیر به دلیل استفاده نامناسب و غیراصولی از منابع پایه به شدت رو به افزایش است. این معضل در مناطق مختلف کشور به ویژه مناطق خشک و نیمه خشک آثار زیان بار شدیدی را پدید آورده است. به طوری که در این مناطق با تجمع نمک های محلول در سطح خاک عملکرد محصول کاهش می یابد و در نهایت باعث ازبین رفتن زمین های کشاورزی می شود. باتوجه به اهمیت موضوع در این پژوهش به بررسی روند تغییرات زمانی و مکانی شوری خاک در دشت میناب پرداخته شد. بدین منظور از تصاویر ماهواره ای مربوط به سال های ۱۳۸۰، ۱۳۹۰ و ۱۴۰۰ استفاده گردید. برای تهیه نقشه های شوری خاک از نرم افزار ENVI۵.۱  و برای بررسی تغییرات و پیش بینی آن در دوره آتی از مدل ترکیبیCA-Markov  در نرم افزار TerrSet استفاده شد. نتایج نشان داد که با گذشت زمان بر میزان شوری اراضی در این منطقه افزوده می شود به طوری که مساحت کلاس شوری خیلی زیاد در سال های ۱۳۸۰، ۱۳۹۰ و ۱۴۰۰ به ترتیب برابر است با ۲۱/۱۲، ۱۴ و ۵۱/۱۹ درصد می باشد که این میزان افزایش در بخش های جنوب و جنوب غرب دشت بیش تر رخ داده است. همچنین نقشه پیش بینی نیز نشان دهنده گسترش شوری در منطقه موردمطالعه می باشد به طوری که بیش ترین وسعت افزایش نرخ تغییر شوری در سال ۱۴۲۰ مربوط به کلاس شوری خیلی زیاد و برابر ۲۴/۲۰ درصد است. مساحت اراضی با شوری خیلی زیاد در سال ۱۳۸۰ تا ۱۴۲۰ از ۲۰/۱۲ درصد به ۶۲/۲۹ درصد افزایش یافته، درحالی که مساحت اراضی با شوری متوسط از ۴۷/۶۰ درصد در سال ۱۳۸۰ به ۸۸/۱۳ درصد در سال ۱۴۲۰ کاهش یافته است. در حالت کلی یکی از راهکارهای مدیریتی جهت جلوگیری از افزایش شوری خاک در این منطقه تغییر سیستم آبیاری می باشد تا به کمک آن به توان از مصرف شدید آب و کاهش کیفیت آب وخاک جلوگیری کرد.

Keywords:

Land degradation , Minab plain , Satellite images , Soil Salinity