عوامل تعیین کننده درآمد غیرکشاورزی خانوارهای روستایی نیشابور: کاربرد الگوی توبیت چند سطحی

امروزه درآمدهای بخش غیرکشاورزی روستایی منبع مهمی برای کشاورزان و سایر خانوارهای روستایی به ویژه خانوارهای فاقد زمین کشاورزی است. در این راستا، مطالعه حاضر ساختار درآمدی خانوارهای روستایی شهرستان نیشابور و عوامل موثر بر آن را مورد توجه قرار داده است. داده ها از طریق تکمیل پرسشنامه و روش نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای از ۳۸۰ خانوار روستایی شهرستان مذکور طی ماه های شهریور تا بهمن ۱۳۹۶ به دست آمده و از الگوی توبیت دوسطحی برای تحلیل عوامل موثر بر درآمد استفاده شده است. نتایج نشان می دهد، ۱۶/۵۱ درصد از میانگین درآمد سالانه (۱۹/۲۱ میلیون تومان) یک خانوار روستایی شهرستان نیشابور در سال ۹۶-۱۳۹۵ از بخش کشاورزی ( زراعت، باغ و دام) و ۸۳/۴۸ درصد نیز از بخش غیرکشاورزی( خود اشتغالی، مزدبگیری، مستمری، سود سپرده، اجاره و یارانه) به دست آمده است. نتایج برآورد الگوی توبیت دو سطحی برای هر یک از منابع درآمدی نشان می دهد، عامل روستا بر نوسان درآمد از بخش زراعت، باغ، دام و خود اشتغالی غیرکشاورزی اثر گذار و بر درآمد از مزدبگیری غیرکشاورزی موثر نبوده است. همچنین، نتایج نشان داد تحصیلات بالاتر سرپرست خانوار تنها بر درآمد از مزدبگیری غیرکشاورزی و دسترسی به اعتبارات تنها بر درآمد از خود اشتغالی غیرکشاورزی اثرگذار بوده است. نکته قابل توجه این که افزایش تعداد شاغلان خانوار اگر چنان چه در بخش خود اشتغالی غیرکشاورزی مشغول شده باشند درآمد سالانه بیشتری نسبت به همه گروه های درآمد برای خانوار روستایی به همراه داشته است. با توجه به نتایج حاصل شده، پیشنهاد سیاستی این مطالعه تسهیل ایجاد کسب و کارهای غیرکشاورزی از طریق بهبود شرایط دسترسی به اعتبارات و افزایش آموزش های فنی و حرفه ای و دوره های مهارت آمورزی در مناطق روستایی است.

Keywords:

درآمد غیرکشاورزی , الگوی توبیت چند سطحی , خانوار روستایی , نیشابور