رنگ دین و مذهب بر شعر فرخی سیستانی

دیوان فرخی سیستانی کامل ترین دیوان برجای مانده از عصر غزنوی است . همین امر برتری شاعر را نسبت به معاصرانش نشان می دهد. روانی اشعار فرخی و دوری کلام او از لغات دشوار عربی ، ذهن را مردد می کند که فرخی با زبان و شعر عرب آشنایی چندانی نداشته است . در مقاله پیش رو که به شیوه علمی - پژوهشی فراهم آمده است ، نگارنده کوشیده است در دیوان فرخی به تاثیر زبان و فرهنگ و ادب عرب بپردازد و در بحث تفصیلی مقاله ، موارد استفاده از آن را با ذکر مثال نشان دهد.از آنجا که فرخی سیستانی در روزگار جوانی برای دهقان سیستانی به شاعری و دبیری و منشی گری مشغول بود، به زبان و ادب عرب آشنا بوده است . دیوان او بهترین منظر برای این ادعاست . از نمونه های زبان و ادب عرب در دیوان فرخی می توان کاربرد واژههای عربی در قافیه ، استفاده از لغات دشوار عربی ، ذکر نام ادبای عرب، تضمین آیات قرآنی ، کاربرد اصطلاحات و جملات عربی ، آوردن نام سورههای قرآن و اشاره به مضمون آیات و ضرب المثلهای عربی ، رعایت کردن ویژگی های صرفی زبان عرب، ذکر مضامین مشترک شاعران عرب و اشاره به برخی مناسبت های ویژه ادبیات عرب را نام برد.شعر فرخی سیستانی نمودی از شعر درباری عصر غزنوی است . توصیف موضوعاتی نظیر تشرع و غزا و حمایت از دین اسلام و حتی مبارزه با قرمطیان و قتل عام شیعیان ری و ویرانی آنجا از جمله مفاخری است که شاعر ممدوح را با آن ستایش می کند. هیچ کدام از نمودهای قرآن یا فرهنگ و زبان عربی جایی در عمق باور مذهبی شاعر ندارد. به راحتی می توان نمونه هایی از ضعف عقاید مذهبی و بی پروایی های شاعر نسبت به آیین ها و واجبات اسلامی را در دیوان او مشاهده کرد. تسلط فرخی سیستانی به زبان، فرهنگ و ادب عرب، چونان ابزاری است که به شاعر کمک می کند در ستایش ممدوح فروگذار نکند و از سوی دیگر دانش وتشخص خود را به نمایش بگذارد.

Keywords:

فرخی سیستانی , شعر , مذهب , زبان عربی