سازه «امید» در جوان شیعه بر اساس نظر به زمینه ای: یک پژوهش کیفی

با توجه به ارائه مولفه های تشکیل دهنده سازه «امید» توسط اسنایدر در بافت غیرایرانی - اسلامی، هدف این پژوهش ترمیم و تکمیل الگوی «امید» اسنایدر در جوامع شیعی ایرانی براساس نظربه زمینه ای است. با توجه به هدف رویکرد کیفی و روش نظریه زمینه ای انتخاب شد. بدین منظور ۳۷ جوان شیعه با روش «نمونه گیری هدفمند» و «گلوله برفی» انتخاب و با آنها مصاحبه کیفی نیمه ساختاریافته صورت گرفت و مصاحبه ها تا دستیابی به اشباع داده ها ادامه یافت. یافته های پژوهش نشان می دهد سازه «امید» در جوان شیعه، چهار مولفه اصلی و بیست زیرمولفه دارد: ۱. هدف گذاری الهی و شفاف (هدف زندگی: رضای الهی و سعادت اخروی توجه به اهمیت و پیامدهای اهداف تعیین اهداف عینی و شفاف، تعیین اهداف چالشی و واقع بینانه، تعبین اهداف گام به گام تعیین اهداف گرایشی و ایجابی، فرایندگرایی به جای نتبحه گرایی)؛ ۲. انگیزش درونی (احساس نیاز «روان شناختی - معنوی» علاقه به هدف. الگوگیری، سازگاری و انعطاف پذیری)؛ ۳. نگرش مثبت (مثبت نگری نسبت به آینده احساس توانمندی، امید متعالی)؛ ۴. تدبیر (مهارت حل مسئله، جلب حمایت اجتماعی، یاری گرفتن از امور الهی, برنامه ریزی مقابله با موانع، تلاش). سازه «امید» جوان مسلمان شیعه براساس «نظریه زمینه ای» در مقایسه با سازه «امید» اسنایدر و سازه «امید» براساس منابع اسلامی خلیلیان، اجزای کامل تری دارد. بنابراین نتایج این پژوهش بستر مناسب تری برای تدوین پرسشنامه امید بومی و همچنین تدوین برنامه های آموزش روانی - معنوی امید فراهم کرده است.

Keywords:

الگوی امید , پژوهش کیفی , مسلمان , شیعه