بررسی پتانسیل اندوخته کربن خاک و شاخص های تنوع زیستی گیاهی تحت اثر دو گونه تاغ و گز در استان قم

گونه های سیاه تاغ (Haloxylon amodendron) و شورگز (Tamarix hispida) ازجمله گونه هایی هستند که زندگی سایر گونه های جانوری و گیاهی رویشگاه های ایران-تورانی را تحت تاثیر قرار میدهند. در این مناطق نقش این درختچه ها در ذخیره کربن و افزایش تنوع زیستی دارای اهمیت است. تحقیق حاضر در نظر دارد تا ظرفیت اندوخته کربن خاک و شاخص های تنوع زیستی را در رویشگاه های سیاه تاغ و شورگز مناطق حسین آباد و مشک آباد (استان قم) بررسی کند. بدین منظور داخل هر رویشگاه، جداگانه، نمونه برداری از خاک در سطح یک هکتار به شکل تصادفی با تعداد ۳۰ نمونه خاک از زیر تاج پوشش(تیمار) و خارج از محدوده تاج پوشش(کنترل) در عمق ۰-۱۵ سانتی متری انجام شد. اندازه گیری کربن خاک، با روش والکی و بلک انجام شد. نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که میزان ترسیب کربن خاک بین دو گونه تاغ و گز و همچنین بین تیمار و کنترل، اختلاف معنیداری وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که ویژگی های خاک نظیر مقدار ترسیب کربن، ماده آلی،pH،EC در زیر تاج پوشش درختچه گز با فضای باز اختلاف معنیداری نشان میدهد. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که مقدار EC با ضریب تبیین (R۲=۷۴%) از مهمترین اجزای تاثیرگذار بر مقدار ترسیب کربن خاک در زیر تاج پوشش درختچه های گز هستند. شاخص های تنوع زیستی از معیارهایی هستند که تنوع گیاهان را در اکوسیستم نشان میدهند، برای مطالعه پوشش کف از میکروپلات های یک مترمربعی که در قطعه نمونه اصلی پراکنده اند، استفاده شد. با مطالعه ۲۰ میکروپلات یک مترمربعی در داخل هر پلات، مقادیر تنوع گونه ای (شاخص های سیمپسون، شانون-وینر)، غنای گونه ای (شاخص های مارگالف و منهنیک) و یکنواختی (شاخص های پیلو و شلدون) برای هر یک از پلات ها محاسبه شد. رویشگاه گز فاقد هر گونه پوشش کف و زادآوری بود. در رویشگاه تاغ نیز پایین بودن شاخص ها نشان از تحت تنش بودن منطقه رویشی دارد. با توجه به تاثیر مثبت گونه گز روی افزایش عناصر غذایی خاک و ترسیب کربن و تاثیر مثبت گونه تاغ در افزایش شاخص های تنوع زیستی رویشگاه که در طولانیمدت سبب حفاظت و بهبود ساختمان خاک می شوند، موضوع حفظ و احیاء این گیاهان با ارزش برای منطقه و استان قم بسیار ضروری است.

Keywords:

تنوع زیستی , اندوخته کربن خاک , رویشگاه ایران-تورانی.