دگرسانی کانی های سولفیدی درکانسار باریت-کالکوپیریت اردکان

در کانسار باریت اردکان، همراه با رگه­های معدنی باریت دو گروه کانی­های مس­دار شناسایی شده اند. کانیهای هیپوژن مس دار عبارتند از کالکوپیریت و کالکوزیت که پیریت آن را همراهی می کند، و کانیهای سوپرژن عمدتا شامل سولفیدهای ثانوی مس (از قبیل کوولیت، یاروویت و آنیلیت) کربنات های مس دار (مالاکیت و آزوریت) و اکسیدهای مس (کوپریت) هستند. کالکوپیریت مهم ترین کانی مس دار است که به کانیهای سوپرژن مس دار دگرسان شده است. پدیده تارنیش (کدر شدگی) به صورت هاله و رگچه هایی در طول درزها، شکستگی ها و مرز دانه های کالکوپیریت دیده می شود. این پدیده با رنگهای آبی پررنگ، آبی کم­رنگ، صورتی، زرد و خاکستری تیره بر روی کالکوپیریت قابل مشاهده است. فازهای تشکیل دهنده تارنیش در کالکوپیریت به طریق SEM-EDXA مورد مطالعه قرار گرفته است. توالی دگرسانی کالکوپیریت طی فرآیند اکسایش به­صورت زیر است: کالکوپیریت (۲CuFeS)، کوولیت (CuS)، یاروویت (۸S۹Cu)، اسپیونکوپیت (۲۸S۳۹Cu)، گیریت (S۶/۱Cu) و آنیلیت (S۷۵/۱Cu). یعنی هوازدگی و اکسایش سبب ایجاد یک سری تغییرات از کالکوپیریت تا آنیلیت شده است. این تغییرات شامل تغییر کلی در نسبت Cu/Fe و نسبت Cu/S است که نتیجه نهایی این تعییرات تشکیل کانیهای فقیر از آهن و گوگرد و غنی از مس است. طی هوازدگی کالکوپیریت به کوولیت، به طور هم آهنگ از میزان آهن کاسته شده و بر میزان مس افزوده شده است. با ادامه هوازدگی نسبت Cu/S از ۹/۰ در کوولیت به ۱۲/۱ در یاروویت، ۴۵/۱ در اسپیونکوپیت، ۶۴/۱ در گیریت و به ۷۷/۱ در آنیلیت افزایش یافته است. هوازدگی کالکوپیریت در کانسار باریت اردکان عمدتا به علت عملکرد واکنشهای پیلی است.

Keywords:

Galvanic reactions , Chalcopyrite alteration , Supergene minerals , Barite , Ardakan. , واکنش های پیلی , دگرسانی کالکوپیریت , کانی های سوپرژن , باریت , اردکان.