جلوه های تلمیح در منطق الطیر عطار نیشابوری

آیات، احادیث، ضرب المثل ها، داستان ها، اسطوره ها، وقایع سیاسی و اجتماعی در مجموع زمینه های ادبی را شکل می دهد و اشاره به هر کدام از این موارد به یاری عنصر تلمیح ممکن می شود. از این جهت از دیر باز این آرایه در پهنه ادب فارسی انعکاسی بسیار گسترده داشته است مسلمابدون آشنایی با عنصر تلمیح فهم بسیاری از اشعار، دشوار و به نوعی غیر ممکن خواهد بود. شاعر با استفاده از این آرایه، که مستلزم ایجاز است، مفهوم و مقصود خود را با کوتاه ترین و بهترین عبارات به مخاطب منتقل می کند. متن مورد بررسی در این پژوهش یعنی منطق الطیر منظومه ای عرفانی – تعلیمی است که وسعت اطلاعات سراینده باعث شده سرشار از عنصر تلمیح باشد. با توجه به اهمیت این متن در مجموعه متون شعر فارسی، پرداختن به تلمیحات و اشارات این متن می تواند بسیار حائز اهمیت باشد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که از مجموعه تلمیحات به کار گرفته شده در منطق الطیر، تلمیحات اسلامی به ویژه مضامین قرآنی و احادیث دارای بیشترین کاربرد است. زبان شاعری عطار نیز در به کارگیری تلمیحات بسیار ساده، روشن، طبیعی و به دور از لغات نامانوس است.

Keywords:

عطار , منطق الطیر , شعر , تلمیح.