تهیه و ارزیابی مولکولی و فنوتیپی هیبریدهای چغندرقند از نظر مقاومت به ریزومانیا و نماتد گره ریشه

ریزومانیا مخرب ترین بیماری زراعت چغندرقند بهاره به همراه نماتد گره‎ریشه چغندرقند در برخی از مناطق ایران در حال گسترش می باشد. بهترین روش مبارزه با این دو بیماری استفاده از ارقام مقاوم می باشد؛ بنابراین، هدف این تحقیق تهیه و انتخاب هیبرید دیپلوئید مقاوم به ریزومانیا و نماتد گره‎ریشه با عملکرد بالا بود. در این تحقیق، از ۲۷ خانواده S۱ از منشا SB-۳۴ که بر اساس ارزیابی های قبلی با نشانگرهای مولکولی برای مقاومت به ریزومانیا و نماتد گره‎ریشه غربال شده بودند برای تهیه هیبریدهایی با مقاومت دوگانه استفاده شد. بدین منظور، در بهار سال ۱۳۹۴، گیاهان بهاره­سازی­شده این توده­ها در ایزوله های جداگانه با سینگل‎کراس ۷۱۱۲*SB۳۶ تلاقی داده شدند. در تابستان، بذور S۱/S۲ از روی پایه های پدری و بذور هیبرید تری وی کراس از روی پایه مادری هر یک از ایزوله ها به صورت جداگانه برداشت و بوجاری شدند. از ۲۷ ایزوله تنها در ۱۹ ایزوله بذر کافی از پایه های پدری و مادری جهت ادامه تحقیق به‎دست آمد. در پاییز، بذر ۱۹ هیبرید منتخب در کرج در گلخانه کشت شده و در آزمایشگاه با نشانگرهای SNP و SCAR پیوسته با ژن های مقاومت به ریزومانیا و نماتد گره‎ریشه ارزیابی مولکولی شدند تا فراوانی این ژن ها در هیبریدها مشخص شود. بر اساس نتایج ارزیابی مولکولی، از ۱۹ هیبرید تعداد ۱۴ هیبرید برتر انتخاب شدند. در بهار سال ۱۳۹۵، هیبریدهای منتخب در دو منطقه آلوده به ریزومانیا در خراسان و فارس به همراه چند شاهد در یک آزمایش ۲۰ رقمی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تکرار کشت و مورد آزمون عملکرد قرار گرفتند. در پاییز ریشه ها برداشت و صفات کمی و کیفی مانند عملکرد ریشه، درصد قند و عملکرد قندسفید اندازه گیری و داده­ها مورد تجزیه آماری قرار گرفتند. بر مبنای نتایج آزمون عملکرد هیبریدها در دو منطقه آلوده به ریزومانیا و فراوانی ژن مقاومت به ریزومانیا و نماتد گره‎ریشه در آزمایشگاه، هیبرید (۷۱۱۲*SB۳۶)*۹۳۰۶۲۰ با میانگین ۹۲/۱۰ تن در هکتار عملکرد قندسفید انتخاب شد.

Keywords:

چغندرقند , ریزومانیا , نشانگر مولکولی , نماتد گره ریشه , هیبرید