کارایی مدل HEC-RAS وGIS در پهنه بندی سیلاب رودخانه دز(محدوده مطالعاتی : بازه سد تنظیمی تا روستاهای زاویه دزفول )

امروزه تهیه نقشه های پهنه بندی سیلاب یکی از اطلاعات پایه و مهم در مطالعات طرح های عمرانی در دنیا محسوب می شود و قبل از هر گونه سرمایه گذاری و اجرای طرح های توسعه ، بررسی آن در دستور کار سازمان های ذیربط قرار دارد. هدف از این مقاله بکارگیری سامانه ی اطلاعات جغرافیایی درجهت شناسایی پهنه های سیل خیز و مخاطره آمیز رودخانه دز واقع در شهرستان دزفول از حدفاصل سد تنظیمی تا روستاهای زاویه می باشد و هدف اصلی ، شناسایی سکونتگاه ها و مناطق درمعرض خطر وقوع سیلاب می باشد. بدین ترتیب که حریم بستر رودخانه دز و پهنه بندی سیل در دوره بازگشت ۲۵ ساله بااستفاده از نرم افزارهایHEC-RAS ، ARCGIS و برنامه جانبی HEC-GeoRAS تعیین شد. نتایج نشان داد که به ازای دوره بازگشت ۲۵ ساله ، ۱۴۳۰ کیلومترمربع از اراضی زیر پوشش سیل قرار می گیرد که این مقدار خارج از حریم رودخانه است و با احتساب مساحت حریم رودخانه ۴۳۱۸ کیلومترمربع در معرض سیلاب می باشند. چون در برخی نقاط اراضی مسکونی ، زراعی ، تفریحی و پارک ها در حریم رودخانه قرار دارند. باتوجه به وجود مناطق مسکونی و کاربریهای تفرجگاهی در حاشیه رودخانه لازم است در قسمت هایی که آسیب پذیری بیشتری پیش بینی می شود، برای عملیات کنترل سیلاب و سیستم های هشدار دهنده سیل اقدام گردد و به منظور رفع تصرف های غیرقانونی که در بستر و حریم رودخانه دز صورت گرفته است ، اقدام لازم به عمل آید. با توجه به اینکه منطقه مورد مطالعه در قسمت متراکم شهری قرار گرفته است ، با کنترل و مهارسیل در حوضه های آبخیز بالادست با انجام عملیات آبخیزداری، مهندسی سازی ساخت و سازهای شهری و عدم توسعه آن در داخل حریم مسیر آبراهه ها و شناسایی مناطق پرخطر و ارائه راهکارهای سازه ای و غیرسازه ای در حد امکان از خطر بروز سیل در این منطقه کاسته شود.

Keywords:

پهنه بندی سیلاب , مهندسی رودخانه , سد تنظیمی , دز , روستاهای زاویه , HEC-RAS