آمایش سرزمین؛رویکردی در تحقق جهش تولید در ایران

با توجه به جمعیت فزاینده کشور و افزایش نیازها و غیرقابل اتکا بودن درآمدهای نفتی و محدودیت منابع موجود جهت برآوردن این نیازهای فزاینده، تنها راه باقیمانده، تخصیص بهینه منابع تولیدی در بخشهای مختلف کشور است تا بتوان میزان فعالیتها و رشد تولیدی در قالب فعالیتهای مولد صنعت، معدن و تجارت را ارتقا بخشید. این مفهوم بدین معنا است که نحوه توزیع و پراکنش فعالیتهای صنعتی، معدنی و تجاری در کل کشور باید بر اساس توانمندیها و مزیتهای مناطق و استانهای کشور، ویژگیهای محصولات و همچنین عوامل زیستمحیطی باشد تا با در نظر گرفتن تمامی عوامل فوق به جانمایی مناسب صنایع و فعالیتهای تولیدی پرداخته شود و درنهایت هر فعالیت متناسب با ویژگیهای محصولات خود در مناطق و استانهای دارای مزیت استقرار یابد. از اینرو، بی توجهی به نیازها و پتانسیلهای مناطق و برنامه ریزی متناسب اقتصادی برای آنها، در امر توسعه اقتصادی و جهش تولید، آثار و پیامدهای سوء و جبران ناپذیری به دنبال دارد.

جهش تولید را میتوان فرایند رشد اقتصادی شتابان، پایدار، عدالت محور، رقابتپذیر، درونزا و برونگرا (مبتنی بر تقاضای بازار)، ایجاد شتاب در تحقق رونق تولید با بهره گیری بهینه از امکانات و پتانسیلهای محلی، ملی، منطقهای و بینالمللی و با مشارکت و هماهنگی کلیه نهادها و اشخاص مرتبط جهت ایجاد رونق اقتصادی و اجتماعی پایدار تا سطحی که کشور را به عنوان یک کشور قوی مطرح سازد، تعریف کرد.

با عنایت به هدف اصلی پژوهش حاضر؛ یعنی تبیین جایگاه رویکرد آمایش سرزمین در امر جهش تولید، روش مطالعه توصیفی تحلیلی و اسنادی است. نتایج این تحقیق نشان میدهد در امر توسعه اقتصادی و تحقق جهش تولید، از بین بردن عدم تعادلهای فضایی از رهگذر آمایش سرزمین حائز اهمیت زیادی است. پیشبرد این هدف نیازمند ایجاد محیط رقابتی و توجه ویژه به اقتصاد تولیدی است و در این مسیر باید به مزیتهای نسبی و ایجاد مزیتهای رقابتی برای تولید توجه جدی کرد. بهطوری که نحوه توزیع و پراکنش فعالیتهای صنعتی و تولیدی در کل کشور باید بر اساس توانمندیها و مزیتهای مناطق و استانهای کشور، ویژگیهای محصولات و همچنین عوامل زیستمحیطی باشد تا با در نظر گرفتن تمام عوامل فوق به جانمایی مناسب صنایع و فعالیتهای تولیدی و صنعتی پرداخته شود و درنهایت هر صنعت متناسب با ویژگیهای محصولات خود در مناطق و استانهای دارای مزیت استقرار یابد. از اینرو برای پیوستگی و لزوم برنامهریزی هدفمند، موضوع آمایش صنعتی و معدنی باید مورد توجه قرار گیرد. این آمایش به استقرار طرحهای اولویتدار در استانهای کشور منجر میشود.