بررسی نقش صندوق توسعه ملی در لایحه بودجه ۱۴۰۱ کل کشور

بهرهبرداری ناصحیح از منابع طبیعی ازجمله نفت خام و گاز طبیعی موجب آثار منفی و مشکلات ساختاری در
نظام اقتصادی کشور ازجمله وابستگی زیاد بودجه عمومی دولت به درآمدهای صادراتی نفت و نوسانات آن،
فزونی واردات نسبت به صادرات، کاهش قدرت رقابتی تولیدات داخلی نسبت به محصولات وارداتی، افزایش
هزینههای دولتی و تورم بوده است. در پی این روند، اندیشه تاسیس صندوقهای ثروت ملی شکل گرفته است.
در ایران دو نهاد شبیه صندوقهای ثروت ملی، شکل گرفت. نخستین نهاد با هدف ثباتسازی منابع بودجه و
ایجاد شد. دومین » حساب ذخیره ارزی « کاهش آثار نوسانات درآمدهای مزبور بر بودجه عمومی دولت با عنوان
تبدیل « نهاد، تاسیس صندوق توسعه ملی بوده است. این صندوق برای اهداف توسعهای کشور با دو ماموریت
بخشی از عواید فروش نفت و گاز و فرآوردههای آنها به ثروتهای ماندگار، مولد و سرمایههای زاینده، حفظ
ارائه تسهیلات به بخش غیردولتی با اولویتهای تعیین « و » سهم نسلهای آینده از منابع نفت و گاز کشور
ایجاد گردیده است. » شده
روند استفاده از منابع صندوق توسعه ملی تا حدود زیادی با اساسنامه، اهداف و ماموریت تاسیس آن ناهمخوانی
داشته است. بر اساس قوانین بودجههای سنواتی و دیگر مجوزهای خاص، دولت مجاز شده است علاوه بر سهم
خود، بخشی از سهم صندوق توسعه ملی حاصل از عواید صادرات نفتی را به خود اختصاص دهد. فارغ از آن،
بازگشت « برخی از برداشتهای مزبور به عنوان تسهیلات به دولت و برخی دیگر بدون بازپرداخت و دارای ماهیت
است. حال این پرسش مطرح میشود که علت این انحراف از سیاستهای تدوین شده چیست؟ موانع » از منابع
اجرای قانون مزبور کدام است و راه برونرفت از آن چیست؟
سیاستهای اعلامی دولت برای تامین منابع مالی در سال ۰۰۱۰ ، شناسایی پایههای مالیاتی و ایجاد درآمدهای
جدید، فروش، واگذاری و مولدسازی داراییهای فیزیکی، توسعه بازار بدهی، جلب سرمایه خارجی و تامین
منابع مالی داخلی و یا خارجی )فاینانس(، برنامهریزی لازم برای آزادسازی منابع ارزی موجود در خارج از کشور
تعیین شده است.
از زمان تاسیس صندوق توسعه ملی ) ۰۳۸۹ ( بخشی از درآمدهای صادرات نفتی به صندوق مزبور تعلق میگیرد.
بر اساس قوانین بالادستی سهم سالانه صندوق از درآمدهای مزبور فزاینده است. فارغ از محدودیت تعیین شده
در اساسنامه صندوق، بر اساس صدور مجوزهای خاص، این صندوق به عنوان یک نهاد تامین مالی دولت مطرح
شده است. مطابق پیوست شماره ) ۲( قوانین بودجه بخشی از منابع دولت با استفاده از منابع صندوق توسعه
ملی تامین شده و در بخش واگذاری داراییهای سرمایهای به حساب خزانه واریز میشود. از سال ۰۳۹۱ تاکنون
ب
و با فرض اضافه کردن سال ۰۰۱۰ ، حدود ۳۱۱ هزار میلیارد تومان از محل منابع صندوق توسعه ملی به حساب
خزانه واریز شده است.