بررسی تطبیقی نحوه نظارت قضایی بر اشتباه مقام قضایی در نظامهای حقوقی ایران، انگلستان و فرانسه

نظارت قضایی در مفهوم نظارت دادگاههای عالی و تالی بر دادگاههای نخستین در صورت وقوع اشتباه مقامات قضایی ،درنظامهای حقوقی انگلستان،فرانسه وایران شناسایی شده است .در حقوق انگلستان با توجه به شان عالی قضات و برتری منبع رویه قضایی دراین کشور،نظارت قضایی بر اشتباه مقام قضایی همراه با اعمال ضمانت اجراهای سنگین براین مقامات است .این نوع نظارت برانواع اشتباه مقام قضایی حکمی و اشتباه موضوعی اعمال میگرددگرچه دراشتباهات موضوعی مقام قضایی ،معمولا قضات دیگر از اعلام اشتباه قاضی خودداری نموده و به سایر قسمتهای پرونده استناد مینمایند مگردرصورت اشتباه موضوعی فاحش .درحقوق فرانسه و ایران،با تفکیک انواع اشتباه قضایی ،به موثر و غیرموثر که به محتوای تصمیم خدشه وارد نماید یا خیر، اشتباه غیرموثر را قابل تصحیح شمرده ودرحقوق ایران معمولا تصحیح رای راسا توسط دادگاه یا به درخواست ذینفع انجام میشود.در اشتباه موثر،درحقوق فرانسه ،اگراشتباه فاحش باشد موردنظارت قضایی قرار خواهد گرفت امادرحقوقایران معمولا درخصوص اشتباه موثرمقام قضایی ،ادعای اشتباه موضوعی و انطباق حکم بر مصداق پذیرفته میشود امادر اشتباه حکمی ،باتوجه به اصل صلاحیت و لزوم علم قاضی به احکام،نظارت قضایی همراه ضمانت اجرا بر وی اعمال میگرددکه رسیدگی به آن از ب عد تخلف اداری مقام قضایی ،دردادگاه عالی انتظامی قضات و از بعد جبران خسارت ضرر مادی یا معنوی در دادگاه عمومی انجام میپذیردامارسیدگی به وقوع اشتباه درحکم واحرازآن وصدورحکم مقتضی دردادگاه بالاترصورت میپذیرد.درهردونوع اشتباه،آغاز رسیدگی جهت نظارت قضایی میتواند با اعلام اشتباه توسط خود قاضی یا برخی قضات دیگر که شان نظارتی بر وی دارند یا از طریق شکایت شخص ذینفع شروع گردد.

Keywords:

اشتباه , مقام قضایی , نظارت قضایی , حقوق ایران , حقوق انگلستان , حقوق فرانسه