بررسی دیدگاه عبدالقاهر جرجانی و ضیاء الدین بن اثیر در باب جناس

جناس از انواع زیبایی های لفظی است و تاثیر بسزایی در القای معنای متن دارد. در میانبلاغت دانان، جرجانی با ارائه نظریه (نظم) که در آن اصالت را با معنا م یداند؛ این نظم وترتیب متشکل از معانی ذهنی را در آرایه جناس نیز مطرح می کند و ابن اثیر به اشتراک لفظو اختلاف معنا معتقد است که این دو ویژگی برای جناس در زبان فارسی و انگلیسی نیزوجود دارد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی آراء جرجانی و ابن اثیر پرداختهو نتایج حاصل بدین قرار است: جرجانی سه ویژگی )تشابه صوتی، اقتضاء معنا، جامع( رابرای ارزشگذاری جناس مطرح می کند و به اصالت معنا در این آرایه معتقد است و ابناثیر اگرچه صراحتا به اصالت معنا اشارهای نکرده است، اما نتایج بررسی نمونه هایی که ویذیل مبحث جناس ارائه نموده است، حاکی از آن است که وی اصالت معنا را دور از ذهننداشته، لذا در تعریف جناس به اختلاف معنا تاکید می کند و نیز او جناس غیر تام را شبهجناس می داند، اما جرجا نی آن را نیز جناس دانسته است.

Keywords:

بلاغت , جرجانی , ابن اثیر , جناس , اصالت معنا.