مقایسه تولید رواناب و رسوب در تیمارهای مختلف کاربری کشاورزی

اندازهگیری فرسایش خاک و بررسی عوامل کنترل کننده آن تحت شرایط طبیعی و یا آزمایشگاهی با استفاده از کرتهای دایمی یا موقتی بسیار مفید میباشند. در پژوهش حاضر که در اراضی کشاورزی روستای رسکت در منطقه دودانگه شهرستان ساری به انجام رسید، رواناب و رسوب ناشی از رگبارهای منفرد در مقیاس کرت و تحت سناریوهای مدیریت اراضی مختلف اندازهگیری و مقایسه گردید. برای این منظور تعداد ۱۰ کرت به ابعاد ۵/۱۲ * ۲ متر با ۵ تیمار مختلف و ۲ تکرار برای هر یک از تیمارهای کشت نواری (گندم و گیاهان علوفه ای)، کشت با شخم روی خط تراز، تراسبندی، کشت با شخم در جهت شیب و دامنه شاهد با پوشش خودرو و بدون اعمال شخم در نظر گرفته شد. نتایج ۹ رخداد بارش منجر به تولید رواناب و رسوب نشان داد که بیشترین مجموع مقدار رسوب در دوره پژوهش در کرت با شخم در جهت شیب و به مقدار ۱۵۶ گرم در متر مربع بهدست آمده است. همچنین کشت روی تراس با میزان رسوب ۲/۶ گرم در متر مربع کمترین تولید رسوب در دوره پژوهش را بههمراه داشته است. بیشترین مقدار ضریب رواناب مربوط به تیمار شاهد بدون اعمال شخم (۲۴/۲۱%) و کمترین ضریب رواناب مربوط به تیمار کشت روی تراس (۰۸/۷%) بوده است. همچنین نتایج نشان داد که مراحل شخم کرتها، اوایل رشد و تا حدودی در مرحله برداشت محصول، حساسترین مواقع از لحاظ تولید رسوب میباشد.

Keywords:

Sediment yield , Runoff coefficient , Experimental plot , Arable land management , Dodangeh Watershed , Mazandaran Province , تولید رسوب , ضریب رواناب , کرت آزمایشی , مدیریت اراضی کشاورزی , حوزه آبخیز دودانگه و استان مازندان