تجزیه ژنتیکی عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد گندم نان (.Triticum aestivum L) تحت شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی دوره زایشی

به منظور تجزیه ژنتیکی عملکرد و برخی صفات مورفولوژیک گندم نان هشت رقم گندم نان شامل استار، تیرگان، احسان، شیرودی، بم، تجن، یانگ و اکبری در یک بلوک تلاقی کشت شدند و تلاقی های مستقیم بین هشت رقم مذکور به منظور تولید نسل F۱ انجام شد. نتاج حاصل از تلاقی به همراه والدین آن ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان تحت دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی دوره زایشی در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ مورد ارزیابی قرار گرفتند. اعمال تنش خشکی انتهایی در مرحله ظهور کامل سنبله (زادوکس ۶۰) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات در دو محیط عادی و تنش خشکی دوره زایشی نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ×محیط برای صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و وزن صد دانه معنی دار بود. بیشترین مقادیر ترکیب پذیری عمومی در صفات عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله و وزن صد دانه در هر دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی مربوط به رقم تیرگان بود. حداکثر ترکیب پذیری خصوصی عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل مربوط به تلاقی تجن×اکبری بود. تحت شرایط تنش خشکی تلاقی بم×اکبری در صفت عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه حداکثر ترکیب پذیری خصوصی را داشت از طرفی در صفات وزن صد دانه، شاخص برداشت و تعداد دانه در سنبله نیز ترکیب پذیری خصوصی بالایی داشت و به عنوان تلاقی مطلوب تحت تنش خشکی شناخته شد. به طور کلی در صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و وزن صد دانه وراثت پذیری خصوصی در شرایط تنش کمتر از شرایط آبیاری کامل بود. نتایج این پژوهش نشان داد که در هر دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی می توان بهبود ژنتیکی صفات ارتفاع بوته و طول پدانکل را در نسل های مقدماتی نتاج این تلاقی ها انجام داد، در حالی که در سایر صفات بایستی انجام گزینش تا نسل های پیشرفته ادامه یابد.

تجزیه ژنتیکی عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد گندم نان (.Triticum aestivum L) تحت شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی دوره زایشی Keywords:

اثر افزایشی , ترکیب پذیری , تلاقی دای آلل , درجه غالبیت , وراثت پذیری