عدالت فضایی آموزش در ایران (سطح دسترسی به خدمات و امکانات آموزشی استانهای کشور)

پراکنش و توزیع خدمات و تسهیلات عمومی در سطح جامعه و برابری انتخاب و شرایط دسترسی به خدمات اولیه به عنوان اصلی ترین پایه های عدالت فضایی مطرح می شود. بی توجهی به موضوع عدالت فضایی (توزیع عادلانه منابع و فرصت های ارزشمند) در کشورهای مختلف زمینه ساز تشدید فقر، شکاف منطقه ای و حاشیه نشینی ، بحرانهای محیط -زیستی ، افزایش آشفتگی ها و ناآرامی های قومی /اجتماعی - منطقه ای ، به ویژه در کشورهای در حال توسعه شده است . از این رو، کشورها همواره به دنبال سیاست هایی درجهت آمایش سرزمین با هدف کاهش تمرکز بودهاند. با توجه به نقش تعیین کننده نظام آموزشی و دسترسی آن (به عنوان یکی از نظامهای زیربنایی ) در پیشرفت تمامی ابعاد توسعه ، در این مقاله تلاش شده تا به سنجش میزان و سطح عدالت فضایی آموزشی در کشور در سطح استانهای ۳۱گانه پرداخته شود و از این طریق سیمایی جامع از میزان دسترسی به فرصت ها و امکانات آموزشی در ایران ترسیم گردد. برای سنجش شاخص دسترسی آموزشی از روش تحلیل ثانویه استفاده شده است . در این پژوهش از دو تکنیک تحلیل مولفه های اصلی برای محاسبه وزن معرفها (۱۰ معرف) و تاکسونومی عددی برای تعیین درجه توسعه یافتگی به سنجش سطح دسترسی به خدمات آموزشی استانهای ۳۱گانه کشور پرداخته شد. نتایج نشان داد که استان تهران با امتیاز ۴۴۲/۴ و استان البرز با ۲۳۴/۱ بالاترین امتیاز را برای این شاخص در کشور کسب کردهاند و استان لرستان با امتیاز ۲۸۲/۰ گیلان با ۳۰۵/۰ کمترین امتیاز شاخص دسترسی به امکانات و خدمات آموزشی را داشته اند. استان تهران با اختلاف امتیاز بسیار زیاد، به عنوان ناهمگن ترین استان در شاخص مورد بررسی شناسایی شد. استان همدان با درجه توسعه یافتگی ۷۵۲۳/۰، پایین ترین درجه توسعه یافتگی در بین استان-های کشور را به خود اختصاص داده است . از سوی دیگر، در میان این استانهای همگن ، استان قم با درجه توسعه یافتگی ۲۹۳۵/۰ توسعه یافته ترین استان، بعد از البرز به عنوان استان سرمشق توسعه ، است .

Keywords:

عدالت فضایی , نابرابری منطقه ای , دسترسی به امکانات و خدمات آموزشی , ایران , استانهای کشور