کاربرد روش تحلیل پوششی داده ها در بررسی عملکرد تولیدکنندگان گندم آبی با رویکرد محیط زیستی

هدف: در مطالعه حاضر کارایی فنی و کارایی محیط زیستی تولیدکنندگان گندم ­آبی ۳۱ استان­ کشور با لحاظ کردن انتشار گاز CO۲ به عنوان ستانده نامطلوب طی سال­ های زراعی ۱۳۸۵-۱۳۹۷ بررسی شد.روش شناسی پژوهش: روش تحلیل پوششی داده ها و شاخص بهره ­وری مالم ­کوئیست تحت دسترسی طبیعی و مدیریتی به کار گرفته شد. مقدار تولید گندم به عنوان ستانده مطلوب، میزان انتشار دی ­اکسید کربن حاصل از تولید گندم آبی به عنوان ستانده نامطلوب در شاخص مالم­ کوئیست استفاده شد. جهت تعیین میزان انتشار گاز  CO۲ از ضرایب انتشار میزان انتشار دی ­اکسید کربن هر نهاده تولیدی و میزان استفاده آن ها در منطقه موردمطالعه استفاده شد.یافته ها: نتایج شاخص بهره­ وری مالم­ کوئیست با عدم وقوع تقاطع مرزی نشان داد تحت دسترسی طبیعی استان خراسان رضوی بالاترین مقدار شاخص را داشته است. استان کرمانشاه کارایی قوی و استان فارس کارایی فنی ضعیف در کشت گندم آبی دارند. تحت دسترسی مدیریتی آذربایجان شرقی بالاترین کارایی را دارد و استان ­های اردبیل، بوشهر، فارس، کرمانشاه و هرمزگان با ده سال سابقه شاخص بهره وری مالم ­کوئیست بیش­تر از یک، استان­ های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، چهارمحال و بختیاری، خراسان ­شمالی، کردستان و لرستان با شش سال سابقه شاخص بهره ­وری مالم­ کوئیست کمتر از یک مواجه بودند. نتایج شاخص بهره ­وری مالم ­کوئیست با وقوع تقاطع مرزی نشان می­ دهد که تحت دسترسی طبیعی این شاخص در همه استان­ ها بیش­تر از یک است. تحت دسترسی مدیریتی در همه استان ­ها کم­تر از یک است.اصالت/ارزش افزوده علمی: پیشنهاد می ­شود کارایی فنی و کارایی محیط زیستی را برای سایر محصولات زراعی محاسبه نمود و میزان انتشار گازهای گلخانه ­ای CO۲، N۲O و CH۴ را به عنوان ستانده نامطلوب برآورد کرد. الگوی شاخص بهره ­وری مالم ­کوئیست را می ­توان بر اساس پهنه ­بندی اگرواکولوژیکی برای هر استان یا هر کشور انجام داد. با توجه به گرم شدن کره زمین و پدیده تغییر اقلیم استان­ هایی که کارایی محیط زیستی بیشتری در تولید گندم آبی دارند در اولویت کشت قرار بگیرند.

Keywords:

شاخص بهره وری مالم کوئیست , کارایی فنی , کارایی محیط زیستی , گندم آبی