تحلیل استعاره های مفهومی زن در افسانه های ایرانی

در این مقاله، برآنیم با بررسی افسانه­های ایرانی، که حوزه مقصد آنها «زن» و واژه­های هم­حوزه با آن است با شناخت حوزه­های مبدا و مقصد پرکاربرد به ویژگیهای شناختی، ساختهای فرهنگی، اجتماعی، جهان­بینی­ها و تفکرات غالب موجود در افسانه­ها دست یابیم. جامعه آماری این پژوهش، شامل ۸۵ افسانه از  کتاب فرهنگ افسانه­های مردم ایران (۱۳۸۰) جلدهای پنجم و ششم از علی اشرف درویشیان و رضا خندان است. روش تحلیل داده­ها کمی است که بعد از ارائه آمار و بسامد به تحلیل کیفی داده­ها نیز پرداخته شده است. از مجموعه بررسی­شده، ۱۲۸ استعاره مفهومی با حوزه مقصد زن و دختر استخراج شده است. نتایج بیانگر این است که نگرش غالب به زن در این افسانه­ها سنتی و کلیشه­ای است؛ به عبارتی در افسانه­های ایرانی برای مفهوم­سازی زن از یازده حوزه مبدا گوناگون مانند «گیاه»، «حیوان»، «شیء»، «غذا»، «میوه»، «عناصر طبیعی» و... استفاده شده است که هر واژه منتخب در حوزه مبدا، معانی ضمنی­ خاصی را به مخاطب القا می­کند. سرانجام، حوزه­های مبدا مرتبط با زنان در این افسانه ها بیانگر بار معنایی مثبت چون «سرزندگی و آرامش­بخش بودن زن»، «حیات­بخشی»، یگانگی و محبوب بودن» او و هم چنین بار معنایی منفی­ مانند «پلید و شیطانی بودن او»، «غم آور»، «ستمگر و آسیب­رساننده بودن او» است

Keywords:

conceptual metaphor of woman , Iranian legends and conceptual metaphors , The metaphor of women and girls in popular literature , Analysis of Iranian legends and literary theories. , استعاره مفهومی زن , افسانه های ایرانی و استعاره مفهومی , استعاره زن و دختر در ادبیات عامه , تحلیل افسانه های ایرانی و نظریات ادبی.