روش های کاهش اثرات تنش های غیر زیستی بر کشاورزی مطالعه موردی: بررسی تأثیر تنش شوری ناشی از کلرید سدیم بر بیوماس ارقام تجارتی گندم نان

شوری خاک و آب آبیاری از مهمترین عوامل محدود کننده تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا که به نوعی تحت تأثیر تنش شوری قرار دارند، می باشد. به منظور بررسی اثرات شوری بر وزن خشک ریشه، وزن خشک برگ و بیوماس ارقامی تجارتی گندم نان مورد کشت در مناطق معتدل و گرم کشور (به همراه یک رقم چاودار و گندم دوروم بعنوان شاهد) در مرحله گیاه چه ای، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های امل تصادفی با سه تکرار در سطوح شوری صفر (شاهد)، پنج و 10 دسی زیمنس بر متر کلرید سدیم در پائیز 1388 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج انجام شد و صفاتی از قبیل وزن ریشه، وزن برگ و بیوماس (زیست توده) اندازه گیری شدند. آبیاری گلدان ها باغلظت های یاد شده تا مرحله 4 برگی ادامه پیدا کرد. در این مرحله تمامی بوته های باقی مانده در هر گلدان به صورت جداگانه برداشت شدند و صفات ذکر شده مورد ارزیابی قرار گرفتند. به علت برداشت و اندازه گیری صفاتب ه صورت تک بوته در هر گلدان تجزیه دادهها با استفاده از روش تجزیه داه های چند مشاهده ای انجام شده. اثر رقم به تنهایی بر روی وزن خشک ریشه، وزن خشک برگ و بیوماس کل معنی دار بود. همچنین اثر شوری نیز بر روی تمامی صفات ارزیابی شده معنی دار بود، ولی اثر متقابل شوری و رقم بر روی هیچیک از صفات ارزیابی شده معنی دار نبود. در میان ارقام و در سطح شوری 10 دسی زیمنس بر متر، ارقام بولانی و سیستان دارای بیشترین وزن خشک ریشه، وزن خشک برگ و بیوماس بودند. ارقام یا واروس و آریا (گندم دوروم تجارتی به عنوان شاهد) نیز دارای کمترین وزن خشک ریشه، برگ و بیوماس بودند، ضریب همبستگی کلیه صفات اندازه گیری شده مثبت و در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. تجزیه خوشه ای نیز ارقام را در 5 گروه دسته بندی کرد. در نهایت مشخص شد که ارقام متحمل، دارای وزن بیوماس (زیست توده) بیشتری نسبت به ارقام حساس بوده و مراحل رشدی گیاه را تحت تنش شوری با موفقیت بیشتری میتوانند سپری کنند.

Keywords:

گندم , تنش شوری , بیوماس , مرحله گیاهچه ای , کلرید سدیم